Türkiye’nin Biden Revizyonu
Türk-Amerikan ilişkilerinin Başkan değişse bile aynı kalacağı her yeni başkan seçildikten sonra söylenen yuvarlak diplomatik bir söylemdir. Elbette kurumsal ilişki yürüten iki müttefik arasındaki ikili ilişkiler, hükümetler değiştikçe kökten dönüşüme uğramaz. Zira bu ilişkiler kişilerin birbirine olan yakınlığı ve uzaklığına göre değil, yerleşik ve ortak çıkarlara, imza atılan anlaşmalara ve yazılı olmayan kültürel ilişki hafızasına dayanır.
Buna karşın Donald Trump gibi revizyonist bir başkanın ardından restorasyoncu Joe Biden’ın gelmesi ile ilişkilerin aynı çizgide gideceği beklenmemeli. Hem ABD’de yaşanan dış politika değişimi hem de Türkiye’nin 100 yıla yaklaşan Cumhuriyet’in temel dış politika parametrelerini değiştirdiği eksen kayması sürecinde Biden’ın başkan seçilmesinin birtakım taşları yerinden oynatacağını öngörmeliyiz.
Erdoğan ve Trump arasında kurumsal yapıdan uzak özel bir ilişki tesis edildi. Bunun yanında ikilinin damatlarının kendi aralarında bir iletişim mekanizma kurması ve Trump’ın iyi ilişkileri olduğu liderler arasında Erdoğan’ı sayması; ikili arasındaki yaklaşımın göstergeleri. Bundan dolayıdır ki Bloomberg’de yayınlanan makalede Trump’ın kaybetmesinden zararlı çıkacak liderler arasında Erdoğan da sayıldı (diğerleri: Kim Jong Un, Mohammed Bin Salman, Xi Jinping, Vladimir Putin, Jair Bolsonaro, Benjamin Netanyahu, Andrzej Duda and Viktor Orban).
Seçim sürecinde Erdoğan ve Trump arasındaki ilişki, Biden tarafından sıkça kullanıldı. Özellikle Trump’a Erdoğan üzerinden yüklenen Biden, Erdoğan’a dünya kamuoyundaki antipatiyi içeride Trump’a karşı olan antipati ile yan yana getirerek buradan siyasi enerji üretme yoluna gitti. Biden’ın Erdoğan ve Türkiye hakkında sadece açık kaynaklardan verdiği beyanatları alt alta koyarak bu konuda bazı çıkarımlar elde edebiliriz.
Ayasofya
Ayasofya’nın camiye çevrilmesi sonrasında Joe Biden şu açıklamayı yaptı:
“Ayasofya bir mimari harika ve farklı inançlardan insanlar için değerli bir kutsal alan. 1985’ten beri UNESCO Dünya Mirası listesinde yer alan Ayasofya, 85 yıldır, bir müze olarak dünyanın her yerinden insanların ziyaret ettiği, hayranlık duyduğu ve dua ettiği bir yerdi. Türk hükümetinin Ayasofya’yı camiye çevirmesinden büyük üzüntü duyuyorum ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a bu kararından vazgeçerek orayı müze olarak herkesin ziyaretine açık şekilde koruması çağrısında bulunuyorum.”
Kıbrıs
Erdoğan ve KKTC’nin yeni Cumhurbaşkanı Ersin Tatar’ın iki devletli çözüm yönündeki açıklamasının ardından Biden’ın dış politika danışmanı, aynı zamanda Türkiye’yi de yakından tanıyan, Antony Blinken, twitter hesabından şu mesajı paylaştı:
“Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Kıbrıs Türklerinin lideri Tatar’ın Kıbrıs’ta iki devletli çözüm çağrısından üzüntü duyuyoruz. Joe Biden Kıbrıs’a iki bölgeli, iki toplumlu bir federasyonun tüm Kıbrıslılara barış ve refah getireceğini uzun zamandır dile getiriyor.”
Halkbank
Joe Biden Başkan Yardımcısı iken onun Ulusal Güvenlik Danışmanı olan Colin Kahl bir tweet’inde Zarrab davasıyla ilgili Erdoğan’ın Obama’ya baskı yaptığını ancak kendilerinin davaya müdahil olamayacaklarını kendilerine açıkladığını aktardı. Biden’ın dış politika danışmanı Antony Blinken de Biden’ın Erdoğan’a kibar ama kararlı bir dille Amerika’da işlerin böyle yürümediğini söylediğini aktarıyor.
Suriye
Türkiye’nin Suriye politikasına sert eleştiriler getiren Biden, Türkiye’nin askeri müdahaleleri karşısında şu sözleri sarf etti:
“Başkan Trump’ın aksine Erdoğan’la nasıl pazarlık yapılacağını biliyorum. Başkan olsaydım ona yaptıkları için ağır bir bedel ödetirdim.“
Suriyeli Kürtler
Trump’ın Erdoğan’a YPG’ye karşı operasyona kapı açmasının ardından Biden şunları söyledi:
“Trump önce Erdoğan’a IŞİD’i yenmemizde bize yardım eden Kürtlere etnik temizlik yapmasına yeşil ışık yaktı. Şimdi de açmış kollarını Erdoğan’a sevgi gösterisinde bulunuyor. Bir kez daha ortaya çıktı ki Trump, Amerika’nın çıkarlarına göre değil kendi kişisel çıkarlarına göre politikalarını yürütüyor.”
Dağlık Karabağ
Azerbaycan ve Ermenistan arasında henüz savaş devam ederken Biden’ın çağrısı şu şekilde oldu:
“Dağlık Karabağ’da kayıplar hızla artarken Trump yönetimi Ermenistan ve Azerbaycan liderlerine durumu daha da çıkmaza sokmama yolunda çağrı yapmalı. Ayrıca (Türkiye gibi) diğer ülkelerden de çatışmanın dışında kalmasını talep etmeli.”
Erdoğan İktidarı
Joe Biden’ın New York Times’a verdiği röportajda sarf ettiği fakat aylar sonra fark edilerek büyük tartışma yaratan sözleri şöyleydi:
“Erdoğan bir otokrat. Kendisi Türkiye’nin Cumhurbaşkanı ama aslında daha fazlası. Ona karşı farklı bir yaklaşım benimsemeliyiz ve muhalefet liderlerini desteklediğimizi açık şekilde belirtmeliyiz. Açıkça parlamentoda bulunmak isteyen Kürt nüfusunun entegrasyonunu sağlamaları gerektiğini söylemeliyiz. Yanlış olan şeyler hakkında ses çıkarmalıyız. Yaptıklarının bedelini ödemeli. Bazı silahları ona satıp satmaya devam edip etmeyeceğimiz ile ilgili bir bedel ödemeli. Özellikle de üzerinde F-15 uçurarak çözmeye çalıştıkları bir hava savunma sistemleri olduğunu düşündüğümüzde… Muhalefetle iletişim kurarak hala varlığını sürdüren muhalefet unsurlarını destekleyerek Erdoğan’ı indirmeleri için cesaretlendirebiliriz. Darbeden bahsetmiyorum ama seçimle…”
Biden ile Ne Değişir?
Joe Biden’ın yukarıda bahsedilen sözleri elbette seçim döneminde söylendi ve masaya oturulduğunda geride bırakılacaktır. Ancak tamamen bir kenara itilerek hayal ürünü gibi de yaklaşılamaz. Biden’ın genel paradigmasının Türkiye’nin son dönem uyguladığı agresif ve hard power’a dayalı dış politika denemesine toslayacağı tahmin edilebilir. Zira Biden açıkça Trump dönemindeki kendi içine kapanmış Amerikan dış politikasını eski haline getireceğini ilan ediyor.
Biden, seçilmiş başkanlar arasında Türkiye’yi en çok tanıyan başkanlardan biri. Türkiye’nin dış politikasına yönelik bir çizgi çekecek ve Türkiye’nin bu çizginin gerisine geçmesini isteyecektir. Zira Rusya’nın etkinliğini azaltmak isteyen, Çin ile ekonomik rekabeti kızıştıran ve popülist aşırı sağ hareketlerin yayılmasını engellemek isteyen Amerika için Türkiye ciddi bir engel teşkil ediyor. Türkiye’nin bu konuda tutunabileceği en güçlü dal NATO olabilir zira Biden’ın NATO mekanizmasını daha etkin çalıştırmak istediği biliniyor. Bu entegrasyon sürecine katkı, Türkiye hükümetinin kendi politikalarını korumak adına elindeki en güçlü direnç noktası olacak öne çıkıyor.
Tüm bu dönüşüm sürecine pragmatizmiyle ün salmış Recep Tayyip Erdoğan’ın pozisyonunu yeniden gözden geçirmesi kaçınılmaz. Kasım 2020’de Türkiye’de esen istifa, görevden alma ve atama fırtınasının temelinde yatan da budur. Hükümet, gerek ekonomik yaklaşımında gerekse dış politikasında ciddi revizyon yapmak zorunda kalacaktır. Aksi takdirde Trump döneminde girişilen maceraperest politikalara Biden döneminde de devam ederse kendisi için hiç olmadığı kadar zor bir dönem başlamış demektir.
Paylaş
Yazarın diğer içerikleri
Devlet-Vatandaş İlişkilerinde Dönüşüm: Bedelli Askerlik Örneği
Türkiye’de askerlik hizmetinin kalıcı şekilde bedelli olması 2019 yılında kabul edildi. Daha önce zaman zaman tek seferlik olarak hayata geçirilen bedelli askerlik uygulaması böylece kalıcı hale gelmiş oldu. Yani ücretini ödeyen kişiler birkaç haftalık temel eğitim dışında askerlik yapmaktan muaf hale geldi. 2021 Ocak-Haziran dönemi için bu bedel 39 bin
Hürriyet Partisi’nden Kalanlar
Türkiye’de liberal demokrasi fikrinin ve özgürlükçülüğün tabana yayılmadığı uzun süredir konuşulur. Ancak Türkiye’de özgürlükçülüğün tarihi aslında oldukça eski ve bugün ders çıkarılacak bir tecrübe külliyatı da bıraktı. 1955-1958 yılları arasında siyasi hayatını sürdüren Hürriyet Partisi bu konuda dikkat çeken örneklerdin birini oluşturuyor. Daha önce CHP’de Genel Sekreterlik (1992-94) ve Kültür
Yunanistan’ın Değişen Türkiye Politikası: 20 Yıllık Parantez Kapandı
Türkiye-Yunanistan ilişkileri 2000’li yılların başında yaşanan gelişmelerden sonra yumuşamaya başlamıştı. Son 20 yılda iki ülke kendi sorunlarıyla boğuşurken bir de birbiriyle uğraşmaya gerek görmemiş, aralarında önceden var olan düşmanlık büyük ölçüde düşüşe geçmişti. Ancak, Temmuz 2019’da görev başına gelen Kyriakos Miçotakis’ın izlediği dış politikaya bakılırsa Yunanistan, Türkiye karşıtı bir dış
Sandık Türkiye Siyasetini Esir Aldı
Türkiye’de yeni partilerin demokrasi oyununa dahil olmasıyla erken seçim söylentileri gündeme geldi. Yeni partilerin kimden oy alacağı, kiminle ittifak yapacağı, AKP’den ne kadar oy çalabileceği gibi konular siyaset masalarını şenlendirdi. Fakat, bir sorun var. Özellikle genç nesil, tüm siyaseti oy oranları üzerinden değerlendiriyor ve bunun dışında bir siyasi perspektif geliştiremiyor.
Popülizmin Koronavirüs Testi Pozitif Çıktı
İşte popülistlerin istediği dünya kuruldu. Covid-19 salgını sırasında uluslararası iş birliği ikinci plana atıldı. Her ülke kendi başının çaresine bakıyor. Avrupa Birliği bile en temel konularda ortak hareket edemiyor. Koronavirüs ilk görüldüğünden bu yana yaşananlar hepimize popülistlerin etkili olduğu bir dünya düzeninin ne kadar tehlikeli ve yönetilemez olduğunu gösterdi. Çin’in
Demode Ekonomik Çözümleri Yeniden Düşünme Zamanı
İzlanda’nın büyüme yerine mutluluk ekonomisini ön plana çıkaracağını okuyanların önemli bir kısmı ekran karşısında duraksadı ve bu yeni durumu anlamaya çalıştı. Mutluluk ekonomisi 1970’li yıllardan bu yana ekonominin bir alt disiplini olarak ekonomistlerin akademik hayatını meşgul ediyordu ve davranışsal iktisadın son dönemdeki yükselişi ile adından daha çok söz ettiriyordu. Ancak
10 Yılın Muhasebesi
2010’lu yıllar benim kuşağımdan liberaller için felaketlerle geçti. Hem Türkiye’de hem dünyada insan hakları, özgürlükler, açık toplum beklentilerinin tavan yaptığı bir atmosfer ile başlayan 10’lu yılların sonunda, demokrasilerin gelecekte var olup olamayacağı, Türkiye’nin girdiği tünelden ne zaman çıkacağı ve Çin’in özgür dünyaya boyun eğdirme tehlikesi gibi konuları konuşarak kapatıyoruz. Şampiyon
Toplumdaki Hız Talebi ve Popülist Akımlar
Günümüzde demokratik rejimlere en büyük tehlike popülist siyasi akımlardan geliyor. Demokratik rejimlerde merkezde bulunan siyasi partiler düşüşe uğrarken popülist sağ ve sol akımlar her geçen gün daha çok taraftar topluyor. Popülist siyasi akımların ayırt edici özellikleri arasında yerleşik kurumlara ve demokratik sistemin ön kabullerine karşı olmaları yer alıyor. Demokratik rejimlerin
Bir Seçim Kampanyası Olarak Dizi Çekmek
Volodymyr Oleksandrovych Zelensky,1978 yılında Ukrayna’nın Kryvyi Rih şehrinde doğdu. Rusça ana dile sahip Yahudi bir anne babanın evladı Zelensky, yazılım üzerine çalışan bir akademisyen olan babasının işi nedeniyle Moğolistan’da dört yıl geçirdiği gençliğinin ardından Kiev Ulusal Ekonomi Üniversitesi’nden hukuk diplomasını aldı. Ama hiç hukuk ile ilgili bir iş yapmadı. Oyunculuğa
Fatih Nasıl Kırmızı Oldu?
Doğma büyüme 35 yıllık Fatihliyim. Yenilenen İBB başkanlığı seçiminde pek çok kişi için şaşırtıcı bir sonucun alındığı Fatih’in içinden bir yorum belki tartışmalara katkı sağlayabilir. Roma İmparatorluğu’nun, Bizans’ın ve Osmanlı’nın başkentliğini yapmış bu tarihi yarımada, İstanbul’un en eski yerleşimi olmasının yanında Türk siyasetinde İslamcılığın bayrak semtlerinden biri olarak zihinlerde yer
