[voiserPlayer]
Devletin Aile Planlaması Politikaları Projesi’nin üçüncü saha çalışmasında 6 Şubat 2023’te yaşanan depremlerin merkez üssü olan Kahramanmaraş ve depremlerden en çok etkilenen il olan Hatay’daki doğum kontrol kitlerinin stok durumuna yakından bakacağız.
Hatay: TÜİK’in açıkladığı 2022 yılı doğum istatistiklerine göre il genelinde kaba doğum hızı 1.60 olarak gerçekleşmiş. Hatay, doğum hızının en düşük olduğu illerden biri olarak görülüyor. Birleşmiş Milletler Nüfus ve Kalkınma Fonu’nun (UNFPA) Haziran ayında yayınladığı rapora göre deprem bölgesinde şu an 130 bin hamile kadın var.* Bölgede doğum yapmaya uygun olan tek hastane ise depremzedelere 70 km. uzaklıkta.
Halk Sağlığı Uzmanları Derneği (HASUDER) üyesi hekimler Mersin Büyükşehir Belediyesi çadırkentinde gönüllü olarak RİA (rahim içi araç) uygulaması ve kontraseptif yöntemlerden kondom, oral kontraseptif haplar, enjektabl depo kontrasepsiyon yöntemleri, acil kontrasepsiyon yöntemleri ve gebelik testi uygulaması yapıyor.
Bu uygulamalardan ilk ayda 881 kişi yararlanmış. 2028 erkek kondomu, 297 oral kontraseptif kutusu, 12 ertesi gün hapı, 754 hijyen kiti dağıtılmış; 3 RİA (Rahim İçi Araç) takılmış ve 184 gebelik testi yapılmış. Bu rakamlar bölgede doğum kontrolünün ne derece önemli olduğunu bir kez daha gözler önüne seriyor. Bölgede yaşayan kadınların kontraseptif hizmetlerle ilgili bilgiye, danışmanlığa ve kontraseptif yöntemlere gereksinimi oldukça fazla. Bölgede faaliyete geçen Aile Sağlığı Merkezlerinin (ASM) büyük çoğunluğunda aile planlaması hizmeti verilmiyor. Kısıtlı sayıda ASM’ye kondom ve doğum kontrol kiti temin edilebiliyor.
UNFPA tarafından bölgede dağıtılması için Sağlık Bakanlığına doğum kontrol kitleri dağıtıldığı biliniyor. Ancak bu kitlerin bölgedeki Toplum Sağlığı Merkezleri (TSM) ve Aile Sağlığı Merkezlerine dağıtımı ve bunların uygulanmasının yaygın olmadığı görülüyor. İl genelinde aile planlaması hizmetlerinin kadın merkezli ve hak temelli olarak sunulması gerekirken, sağlık yöneticilerinin ve sağlık politika yapıcılarının bu konudaki ısrarları ve yanlış politikaları sonucu Hatay’da aile planlaması hizmetlerinin tamamen yetersiz kaldığı görülüyor.
Kahramanmaraş’ta Üç Senedir Kit Dağıtımı Yok
Depremlerin merkez üssü olan Kahramanmaraş’ta 2021 yılında 1,99 olan kaba doğum hızı 2022 yılında 1,60’a geriledi. İl genelinde ortalama ilk doğum yaşı 24,9 olarak görülüyor. İlde yaşayan ve Diyarbakır Aile Hekimleri Derneği üyesi olan bir hekimle yaptığımız görüşmede, üç senedir doğum kontrol araçlarının temin edilmediği, şu anda devlet eliyle olmasa da STK’ların kendi çabalarıyla doğum kontrol kitlerinin dağıtılmaya çalışıldığı hekim tarafından ifade edildi. Görüştüğüm hekim ayrıca, UNFPA tarafından Sağlık Bakanlığına teslim edilen kontraseptif malzemelerin Kahramanmaraş’taki Aile Sağlığı Merkezlerine dağıtımının olmadığını ifade etti.
Doğum Kontrol Yoksulluğunu Meclise Taşıdık
Devletin Aile Planlaması Politikalarını İzleme Projesi olarak doğum kontrol yoksulluğunu ve deprem bölgesindeki CİSÜS hizmetlerini konuşmak üzere Deva Partisi Kadın Politikaları Başkanı ve İstanbul Milletvekili Elif Esen’in davetiyle TBMM’de Elif Hanım ve aile hekimlerinin bulunduğu bir komisyon toplantısına katılarak saha çalışmalarımızdan elde ettiğimiz verileri kendilerine sunduk. Türkiye genelinde 4 senedir devam eden doğum kontrol kitlerinin temini sorunu hakkında Sağlık Bakanlığına sunulmak üzere bir soru önergesi hazırladık. Doğum kontrol yoksulluğunun sona ermesi için meclisteki faaliyetlerimize devam edeceğiz.
* HASUDER 6 Şubat 2023 Depremleri Üçüncü Saha Raporu, (https://hasuder.org/Dokumanlar/Detay/hasuder-6-subat-2023-depremleri-ucuncu-saha-raporu/6046a659-9893-9c16-1a75-3a0b35903cf5)
* TÜRKIYE EARTHQUAKE SITUATION REPORT #5. (https://turkiye.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/turkiye_earthquake_situation_report_5.pdf)