Daktilo 1984Daktilo 1984
  • İZLE
    • Çavuşesku’nun Termometresi
    • Nabız
    • Yakın Tarih
    • Berlin Duvarı
    • Varsayılan Ekonomi
    • Kiev Radyosu
    • Müşahit
    • Masa
    • Mayhoş Muhabbetler
    • Tümünü Gör
  • OKU
    • Yazılar
    • Forum
    • Röportajlar
    • Bültenler
    • Çeviriler
    • Asterisk2050
    • Yazarlar
    • Arşiv
      • Siyaset
      • Ekonomi
      • Dünya
      • Tarih
      • Kültür – Sanat
      • Spor
      • Rapor
      • Gezi
  • DİNLE
    • Mutfakta Ne Var?
    • Sesli Gazete
    • Çerçeve
    • Sinekritik
    • SPQRCAST
    • Sinekli Bakkal
    • Tümünü Gör
  • D84 INTELLIGENCE
    • Aile Planlaması
    • Başkanlık Sistemi Projesi
    • Devlet Kapasitesi Liberteryenizmi
    • Medyaya Erişim
    • Deprem
    • Herkes için Siyaset Bilimi
    • Yapay Zeka
  • Hakkımızda
  • İletişim
  • E-Bültene Abone Ol
Facebook Twitter Instagram Telegram
Twitter Facebook YouTube Instagram Telegram
Daktilo 1984Daktilo 1984
Destek Ol Abone Ol
  • İZLE
    • Çavuşesku’nun Termometresi
    • Nabız
    • Yakın Tarih
    • Berlin Duvarı
    • Varsayılan Ekonomi
    • Kiev Radyosu
    • Müşahit
    • Masa
    • Mayhoş Muhabbetler
    • Tümünü Gör
  • OKU
    • Yazılar
    • Forum
    • Röportajlar
    • Bültenler
    • Çeviriler
    • Asterisk2050
    • Yazarlar
    • Arşiv
      • Siyaset
      • Ekonomi
      • Dünya
      • Tarih
      • Kültür – Sanat
      • Spor
      • Rapor
      • Gezi
  • DİNLE
    • Mutfakta Ne Var?
    • Sesli Gazete
    • Çerçeve
    • Sinekritik
    • SPQRCAST
    • Sinekli Bakkal
    • Tümünü Gör
  • D84 INTELLIGENCE
    • Aile Planlaması
    • Başkanlık Sistemi Projesi
    • Devlet Kapasitesi Liberteryenizmi
    • Medyaya Erişim
    • Deprem
    • Herkes için Siyaset Bilimi
    • Yapay Zeka
Daktilo 1984Daktilo 1984
Anasayfa » Kapitalizm Sürekli Yeni Ekonomik ve Finansal Krizlere Yol Açar mı?
Forum

Kapitalizm Sürekli Yeni Ekonomik ve Finansal Krizlere Yol Açar mı?

Rainer Zitelmann6 Mayıs 20233 dk Okuma Süresi
Paylaş
Twitter Facebook LinkedIn Email WhatsApp

Anti-kapitalistler, var olduğundan beri kapitalizmin nihai ve geri döndürülemez çöküşünü getirecek büyük krizi öngörüyorlardı. Karl Marx, “kâr oranının düşme eğilimi” ya da proletaryanın yoksullaşması gibi kaçınılmaz olarak kapitalizmin çöküşüne yol açacak bir dizi ekonomik “yasa” keşfettiğine inanıyordu.

Anti-kapitalistler için ekonomik krizler kapitalizmin sonunda kendi içine çökeceğine dair her zaman ve her şeyden önce bir umut kaynağı olmuştur. Ne yazık ki umutları defalarca kez suya düşmüştür. Anti-kapitalistler pek çok açıdan bir kıyamet günü tarikatına benziyor, önceki kehanetleri gerçekleşmeyip hayat normal seyrinde devam ettikten sonra yılmadan dünyanın sonu için yeni tarihler ilan ediyorlar.

2008 mali krizinde anti-kapitalistler kapitalizmin uzun zamandır beklenen sonunun nihayet geldiğine inandılar. Kapitalizm bu krizi atlattığında ise beklemek ve 2020-21 koronavirüs krizinden medet ummak zorunda kaldılar. Covid-19 pandemisinin ilk günlerinde bile sol entelektüeller, pandeminin 2008 mali krizi sırasında hayal ettikleri şeyi, yani toplumun köklü bir şekilde yeniden örgütlenmesini ve kapitalizmin nihai yenilgisini nihayet gerçekleştireceğine dair umutlarını sık sık dile getirdiler. İngiliz sosyolog William Davies, The Guardian’da şu başlıkla bir makale yayınladı: “Son Küresel Kriz Dünyayı Değiştirmedi. Ama bu değiştirebilir.”

Krizler kapitalizmin bir parçasıdır ve kısa vadeli etkileri şirketler ve çalışanları için büyük sorunlar yaratsa bile orta ve uzun vadede çok olumlu etkileri vardır. Avusturyalı politik ekonomist Joseph Schumpeter’in “yaratıcı yıkım” terimini ortaya atarken kastettiği de buydu.

Ancak politikacılar müdahale ettiğinde krizler genellikle daha da kötüleşir ve gereğinden uzun sürer. ABD’li ekonomist Thomas J. DiLorenzo, Başkan Martin Van Buren yönetimindeki Amerikan hükümetinin 1837 buhranıyla başa çıkmak için benimsediği yaklaşımı, Başkan Franklin D. Roosevelt’in 1929 Büyük Buhranı’na verdiği tepkiyle karşılaştırıyor. Van Buren açık bir şekilde laissez-faire politikası izlemiş ve doğrudan hükümet eylemi ve müdahaleciliğine yönelik tüm önerilere direnmiş, bu da krizin çok hızlı bir şekilde sona ermesine yol açmıştır.

Buna karşılık Franklin D. Roosevelt, kapsamlı bir dizi hükümet programına dayanan ve anti-kapitalist, müdahaleci bir politika izleyen “Yeni Düzen”ini başlattı. Anti-kapitalistler tarafından yayılan “Yeni Düzen”in krizi sona erdirdiği efsanesinin aksine, Roosevelt’in politikaları aslında krizi uzattı. 1929’da yüzde 3,2’ye kadar düşen işsizlik 1940’ta yüzde 14,6’ya tırmandı. Ortalama işsizlik oranı 1933’ten 1940’a kadar yüzde 17,7’ye kadar yükseldi. Amerika Birleşik Devletleri’nde kişi başına düşen GSYİH 1929’da 857 dolardı ve 916 dolar ile on bir yıl sonra 1940’ta hala bu seviyenin çok az üzerindeydi. 1929’da 78.9 milyar dolar olan kişisel tüketim harcamaları 1940’ta 71.9 milyar dolara düşmüştür.

Peki ya 2008 küresel mali krizine ne demeli? Politikacılar ve medya, finansal piyasaların “kuralsızlaştırılmasını” suçladı. Ancak “piyasa köktenciliğinin” son on yıllarda Batı toplumlarında ekonomi politikasına hakim olmaya başladığını yanlış bir şekilde savunan İngiliz ekonomistler Paul Collier ve John Kay bile şunu kabul etmek zorunda kaldılar: “Mali krizi deregülasyona bağlayanlar, bugün ve 2008’de her zamankinden çok daha fazla mali düzenleme olduğunu kabul etmekte başarısız oluyorlar: Devlet giderek daha aktif, ancak azalan bir şekilde etkiliydi.”

Hiçbir yerde serbest piyasa ekonomisi ilkeleri finans dünyasında olduğundan daha az değildir. Ve sağlık sektörü haricinde hiçbir sektör devlet tarafından bu kadar yoğun bir şekilde düzenlenmemekte ve denetlenmemektedir. Ekonominin tam da devlet tarafından en sıkı şekilde düzenlenen iki alanının en istikrarsız alanlar olması, kapitalizmi eleştirenleri düşündürmelidir. Elbette bu iki alanda da düzenlemeler gereklidir. Ancak, “daha fazla düzenleme daha fazla işe yarar” sloganı kesinlikle yanlıştır.

Krizlerin büyük çoğunluğu, normal ekonomik dalgalanmaların, yani ekonomik büyümenin döngüsel yoğunlaşmaları ve yavaşlamalarının, birkaç ay hatta bir yıl sonra kaybolan düzenli gelgitlerinin özelliklerini yansıtır. Ve tartışmasız bir şekilde son 120 yılda meydana gelen krizlerin birçoğu, siyasi liderlerin popülist müdahaleciliği tarafından tetiklenmiş ya da en azından önemli ölçüde ağırlaştırılmış ve uzatılmıştır.

Rainer Zitelmann’ın, “Anti-Kapitalist Safsatalar: Kapitalizm Hakkında Doğru Bilinen Yanlışlar” adlı kitabı Türkçeye çevrildi: https://www.kitapyurdu.com/kitap/antikapitalist-safsatalar-kapitalizm-hakkinda-dogru-bilinen-yanlislar/641292.html

Fotoğraf: Towfiqu barbhuiya

R2
Paylaş Twitter Facebook LinkedIn Email WhatsApp
Önceki İçerikİktidar Sosyal Medya ve “Dark Web” ile Seçimleri Manipüle Edebilir mi?
Sonraki İçerik Türkiye’de Gençlerin İyi Olma Hali: Veriler Bize Neler Söylüyor?

Diğer İçerikler

Yazılar

Gericiliğe Karşı Zafer: Kadın Milli Voleybol Takımı

28 Eylül 2023 Kadir Serkan Selçuk
Yazılar

Kemalist ve Muhafazakâr-Milliyetçi Tarih Anlayışı

25 Eylül 2023 Yasin Ege Akgün
Yazılar

Mülteci Statüsü ve Cenevre Sözleşmesi

22 Eylül 2023 Osman Can Akdeniz

Yorumlar kapalı.

Güncel İçerikler

Dünya Gündemi: Çin Ekonomisinden Kötü Sinyaller

3 Ekim 2023 Bültenler Bahadır Çelebi

Hikmetinden Sual Olunamayan Cenah: Cumhuriyet Halk Partisi

2 Ekim 2023 Yazılar Murat Aydın

Erkek Şiddetini Nasıl Ölçeriz?

30 Eylül 2023 Yazılar Afra Teren Gürlüler

Whose Security and From What? (I)

30 Eylül 2023 D84 INTELLIGENCE Begüm Burak

E-Bültene Abone Olun

Güncel içeriklerden ilk siz haberdar olun




İçerik
  • Yazılar
  • Podcast
  • Forum
  • Röportajlar
  • Çeviriler
  • Özetler
  • Bültenler
  • D84 INTELLIGENCE
Konular
  • Siyaset
  • Ekonomi
  • Dünya
  • Tarih
  • Kültür Sanat
  • Spor
  • Rapor
  • Gezi
Sosyal Medya
  • Twitter
  • Facebook
  • Instagram
  • Youtube
  • Apple Podcast
  • Spotify Podcast
  • Telegram
Kurumsal
  • Anasayfa
  • Hakkımızda
  • İletişim
  • Yazarlar
  • İçerik Sağlayıcılar
  • Yayın İlkeleri ve Yazım Kuralları
© 2023 DAKTİLO1984
  • KVKK Politikası
  • Çerez Politikası
  • Aydınlatma Metni
  • Açık Rıza Beyanı

Arama kelimesini girin ve Enter'a tıklayın. İptal etmek için Esc'ye tıklayın.