Türk Dış Politikasının Anatomisi: 1995-2020, 9. Sayı
GİRİŞ
Bu çalışma, “Türk Dış Politikasının Anatomisi” başlıklı araştırma projemizde, Türk Dış Politikasının (TFP) dokuzuncu ikili analizidir. Amacımız, 1995-2020 yılları arası Türk dış politikasının değişimini spekülatif açıklamalar içermeyen, veriye dayalı bir analizle ölçümlemektir. Bu analizde Türkiye’nin Ukrayna ile ikili ilişkilerinin gelişimine odaklanacağız. Bunu yaparken genel bir bakış sağlamak için ilişkilerin nicel bir analiziyle başlayacağız. Ardından, iki ülke arasındaki ikili ilişkileri etkileyen dikkate değer olayları inceleyeceğiz.
VERİLER
Mevcut analizde, halka açık Lockheed Martin İleri Teknoloji Laboratuvarı’nın Entegre Kriz Erken Uyarı Sistemi (ICEWS) olay veri tabanındaki verileri kullanıyoruz. Bu serinin 1. sayısında metodolojiyi tartışmıştık.[1] Özetle, ICEWS, her bir gözlemin kimin (kaynak), neyi (eylem), kime (hedef), ne zaman (zaman) ve nerede (yer) yaptığına ilişkin ayrıntıları içeren ülkeler (yani Türkiye-Ukrayna) arasındaki yönlendirilmiş ikili etkileşimler hakkında bilgiler sunar. Daha sonra her etkileşime, etkileşim kategorisine bağlı olarak -10 ile +10 arasında değişen bir yoğunluk puanı atanır. Negatif etkileşim yoğunluğu puanları, çatışmayı ve pozitif etkileşim yoğunluğu puanları, iş birliğini ifade eder. Endeksleri oluşturmak için yoğunluk puanlarının aylık ve yıllık ortalamalarını hesaplıyoruz.
TÜRKİYE – UKRAYNA İLİŞKİLERİ: GENEL BİR BAKIŞ
Türkiye, Ukrayna ile ne sıklıkta etkileşime giriyor ve etkileşimlerinin doğası nedir? Sayı 1’de Ukrayna’nın etkileşim sıklığı açısından Türkiye’nin ilk otuz ortağı arasında yer aldığını görüyoruz (26. sırada). Bu tarihler arasında ICEWS, Türkiye ile Ukrayna arasında 516’sı kendine özgü etkileşimler olmak üzere 1510 gözleme sahiptir.[2] Bu sayı, Türkiye’nin toplam 186.255 etkileşiminin yüzde birinin biraz daha azına tekabül eder. Aşağıdaki TABLO 3.1, Türkiye’nin Ukrayna ve dünyanın geri kalanı ile yönlendirilmiş ikili etkileşim yoğunluğu puanlarının özet istatistiklerini karşılaştırmaktadır.
Tablo 3.1’deki özet istatistikler, genel etkileşimlerin özüne ilişkin iyi bir genel bakış sağlar. Türkiye ile dünya arasındaki 1.34’lük daha düşük ortalama yoğunluk puanı, Türkiye ve Ukrayna arasındaki daha yüksek ortalama yoğunluk puanı 2.46’ya kıyasla, Türkiye’nin Ukrayna ile ilişkilerinin, dünyayla olana göre ortalama olarak daha iş birlikçi olduğunu göstermektedir. Bu fark, dağılımların şekillerinden yola çıkılarak niteliksel olarak da tespit edilebilir. Aşağıdaki Şekil 3.1 ve Şekil 3.2, olay yoğunluğu puan dağılımlarıdır. Her iki dağılımda da 0’ın solundaki herhangi bir değer, çatışmalı bir etkileşimi; sağdaki ise iş birlikçi bir etkileşimi gösterir. Ayrıca, dünya ile karşılaştırıldığında Ukrayna’ya yönelik etkileşimlerin ortalama yoğunluğunda istatistiksel olarak anlamlı bir farklılığı gösteren Tablo 3.2’ye basit bir ortalama farkı testinin sonuçlarını da dahil ediyoruz.
Türkiye ve Ukrayna arasındaki ilişkilere özel olarak bakıldığında, Tablo 3.1’deki özet istatistikler, verilerin dağılımındaki medyan ve negatif çarpıklık göz önüne alındığında, iki ülke arasındaki iş birliği örneklerinin çatışma örneklerinden biraz daha fazla olduğunu göstermektedir.
Zaman içinde ikili etkileşimlerin sıklığındaki değişiklik nedir? Aşağıdaki Şekil 3.3, yıllara göre Türkiye’nin Ukrayna’ya yönelik hem iş birliği hem de çatışma başlatma sıklığını göstermektedir. Bu rakamın iş birliği veya çatışmanın büyüklüğünü dikkate almadığına dikkat edilmelidir. Şekil, üç aşamanın varlığını göstermektedir. 1995 ile 2005 arasındaki ilk aşama, kademeli olarak artan etkileşim başlatma ile işaretlenmiştir. 2005 ve 2014 yıllarını kapsayan ikinci aşama, işbirliğine dayalı etkileşim başlatma sıklığının azalmasını içeriyor. Bu süre zarfında, çatışma başlatma sıklığı sabit ve düşük kalmaktadır. 2014 yılı, Kırım’ın ilhakını işaret ettiği için çok önemli bir rol oynamaktadır. Son aşama ise 2014’ten 2020’ye kadar uzanmaktadır.
Etkileşim frekansının zaman aralıklarına ve yoğunluğa göre ayrıştırılması, bize daha fazla bilgi sunar. ŞEKİL 3.4, etkileşimlerin yıllık dağılımlarını göstermektedir. Alttaki dağılım, 1995 için ve en üstteki 2020 için değerleri gösterir. Her zaman olduğu gibi 0 tarafsız olaylara işaret ederken, 0’ın sağında yer alan tüm etkileşimler iş birliği örnekleri ve soldakiler ise çatışma örnekleri olarak sınıflandırılır. Minimum ve maksimum değerlere (10 ve -10) yaklaştıkça etkileşim yoğunluğunun büyüklüğü artar. Rakam, 2014 yılına kadar genel olarak sabit kalıyor. Kırım’ın ilhakından sonra taraflar arasında dostluk belirleyici bir nitelik haline gelmiştir. Şekil 3.5, belirli bir hükümet sırasında ilişkilerdeki değişimi göstermektedir.[3] Ukrayna ile etkileşimlerin yoğunluğu ve sıklığı 59., 60., 64., 65. ve 66. hükümetler sırasında en yüksek düzeydedir.
Devletler, muadillerinden aldıkları sinyallere aktif olarak tepki verirler ve dış politikalarını kendilerine göre ayarlarlar. Bu durumu yansıtan bir endeks, ikili ilişkilerdeki sinyallerin genel gelişimini anlamak için özellikle yararlı olabilir. Bu rapordaki en dikkate değer katkımız, Şekil 3.6’da sunduğumuz Türkiye ve Ukrayna arasındaki ikili ilişkiler endeksidir.
Genel ikili ilişkiler endeksimizi çizmek için belirli bir ayda tüm etkileşimlerin basit bir aylık yoğunluk ortalamasını hesaplayarak başlıyoruz. Bu ortalamaların değerleri Şekil 3.6’da siyah noktalarla gösterilmektedir. Sıfırın üzerindeki bir nokta, ayın etkileşimlerinin iş birlikçi olduğunu gösterir ve aşağıdaki bir nokta ise bunun aksini gösterir. Ardından trend çizgilerine geçiyoruz. Yukarıya dönük eğilim çizgisi ikili ilişkilerde bir gelişme ve iş birliğinde bir artışa işaret ederken aşağı yönlü eğilim çizgisi, rengi ne olursa olsun, artan bir uyumsuzluğun göstergesidir. Önce kısa vadeli trendlere odaklanıyoruz ve altı aylık hareketli ortalamayı hesaplıyoruz. Bu çizgi, önceki altı ayı dikkate alan ortalama yoğunluk puanlarını gösterir ve ŞEKİL 3.6’da kırmızı çizgi ile temsil edilir. Bu eğilim çizgisi, iki ülkenin birbiriyle etkileşime girdiği kısa vadeli dalgalanmaları tanımlar. Son olarak, uzun vadeye dönüyoruz ve ŞEKİL 3.6’da mavi çizgi ile gösterilen, tüm aylık ortalamaların ortasına parametrik olmayan, yerel ağırlıklı bir düzleştirme çizgisi yerleştiriyoruz. Mavi çizginin etrafındaki gri bant, %95 güven aralığını gösterir. Bu çizgi, Türkiye ile Ukrayna arasındaki ikili ilişkilerin uzun vadeli evrimindeki eğilimi yansıtmaktadır. Yukarıdaki bulgulara paralel olarak çizgi, 2014 yılının ardından ikili iş birliğinde istatiksel olarak anlamlı bir yükselişe işaret ediyor.
TÜRKİYE – UKRAYNA İLİŞKİLERİNDE BELİRLEYİCİ OLAYLAR:
Türkiye ile Ukrayna arasındaki ilişkileri belirleyen önemli olaylar nelerdir? Bu bölümde, iki ülke arasındaki son 25 yılda ikili ilişkileri tanımlayan kilometre taşlarına odaklanıyoruz. Bireysel dönüm noktası etkileşimlerini filtrelemek için ICEWS yoğunluk değişkenini kullanıyoruz. ŞEKİL 4.1, ülkeler için bu olayların zaman çizelgesini özetlemektedir.
Askeri Zırhlı Araç Satışı, 16 Şubat 1998
Ukrayna, BTR 80 tipi askeri zırhlı araçları “koşulsuz” satmayı teklif etti. Türk hükümeti aynı sınıftaki araçların yerli üretimine yöneldi. [Kaynak]
Savunma Sanayii İşbirliği Anlaşması, 14 Kasım 2000
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Ukrayna Bakanlar Kurulu arasında imzalanan Savunma Sanayii İşbirliği Anlaşması, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kabul edilerek Resmi Gazete’de yayımlandı. [Kaynak]
Milli Savunma Bakanı’nın Ukrayna Ziyareti, 8 Ağustos 2001
Milli Savunma Bakanı Sabahattin Çakmakoğlu, Türkiye ile Ukrayna arasındaki savunma sanayi ortaklığı konusunu görüşmek üzere Ukrayna’yı ziyaret etti. [Kaynak]
Dışişleri Bakanı’nın Ukrayna Ziyareti, 11 Haziran 2002
Dışişleri Bakanı İsmail Cem, Türkiye ile Ukrayna arasındaki ikili ilişkileri güçlendirmek amacıyla Ukrayna’yı ziyaret etti. [Kaynak]
Milli Savunma Bakanının Müteakip Ukrayna Ziyareti, 8 Mayıs 2003
Milli Savunma Bakanı Vecdi Gönül, Türkiye ile Ukrayna arasında savunma sektöründeki ikili ilişkileri güçlendirmek amacıyla Ukrayna’yı ziyaret etti. [Kaynak]
Cumhurbaşkanlığının Ukrayna Ziyareti, 18 Haziran 2003
Türkiye Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, bölgesel meseleler ve ikili ilişkileri görüşmek üzere Ukrayna’daki mevkidaşını ziyaret etti. [Kaynak]
Hukuki Konularda İşbirliği Anlaşması, 9 Temmuz 2003
İki ülke arasında dostluk bağlarının güçlendirilmesi ve hukuki konularda karşılıklı adli yardımlaşmanın her iki milletin ulusal egemenliği ilkelerine dayalı olarak yürütülmesi amacıyla iki ülke arasında adli yardımlaşma ve hukuki konularda iş birliği anlaşması imzalanmıştır. [Kaynak]
Ticari Denizcilik Protokolü, 16 Şubat 2004
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Ukrayna Bakanlar Kurulu Arasında Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Ukrayna Hükümeti Arasındaki Ticari Denizcilik Anlaşmasında Değişiklik Yapılmasına Dair Protokol Onaylandı. [Kaynak]
Kültür ve Turizm Sözleşmesi, 18 Nisan 2004
Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Ukrayna Kültür ve Sanat Bakanlığı arasında 2003-2007 yıllarını kapsayan İşbirliği Programı onaylandı. [Kaynak]
İstanbul’da NATO-Ukrayna Komisyonu Toplantısı, 24 Haziran 2004
Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, İstanbul’da 26 NATO üyesi ülkenin devlet ve hükümet başkanlarını ağırladı. Görüşmelerin ardından ABD Başkanı George Bush, İstanbul’da NATO-Ukrayna Komisyonu toplantısını gerçekleştirdi. [Kaynak]
Ulaşım ve Altyapı Protokolü, 30 Mart 2005
Türkiye-Ukrayna Kara Ulaştırması Karma Komisyonu Protokolü, ulaştırma seviyesinde daha fazla yatırım başlatmak için onaylandı. [Kaynak]
Yönetici Düzeyinde Diyaloglar, 17 Ocak 2007
Ukrayna Başbakanı Viktor Yanukoviç, Türkiye Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ile bir araya geldi ve görüşmede bölgesel ve ikili ilişkiler ele alındı. [Kaynak]
TBMM Başkanı’nın Ukrayna’yı Ziyareti, 27 Haziran 2008
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Köksal Toptan, Ukrayna Başbakanı Yulia Timoşenko ile görüştü. Taraflar, iki ülke arasındaki iş birliğinin yararlarının altını çizdi. Timoşenko, devam eden karşılıklı iş birliğinin hem dünya hem de bölge için önemli olduğunu vurguladı. [Kaynak]
Yönetici Düzeyinde Görüşmeler Devam Ediyor, 27 Ekim 2008
Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, Ukrayna Devlet Başkanı Viktor Yuşçenko’yu Ankara’daki makamında ağırladı. [Kaynak]
Vize Anlaşması, 7 Mayıs 2010
Ukrayna Büyükelçiliği, Türk tarafının iki ülke arasında Yüksek Düzeyli Stratejik Konsey kurulmasına ve vize işlemlerini kolaylaştıracak bir anlaşmaya imza atılmasına yönelik olumlu tutumunu dile getirdi. [Kaynak]
Türkiye Başbakanına Fahri Doktora, 25 Ocak 2011
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’a Taras Şevçenko Ulusal Kiev Üniversitesi’nde fahri doktora verildi. [Kaynak]
Türkiye ile Ukrayna Arasında STA Müzakereleri, 25 Ocak 2011
Türkiye ve Ukrayna, serbest ticaret bölgesi anlaşması için resmi sürece girdi. [Kaynak]
Kırım Üzerine, 28 Şubat – 1 Mart 2014
Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesinin ardından Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu Ukrayna’yı ziyaret ederek mevkidaşıyla görüştü. Davutoğlu, Ukrayna’nın Türkiye’nin stratejik ortağı olduğunun altını çizerek, ilişkilerinde Ukrayna’nın toprak bütünlüğü ve siyasi birliğinin en temel ilkeler olduğunu vurguladı. [Kaynak]
Türkiye Ukrayna’ya Desteğini Yineledi, 19 Temmuz 2014
Avrupa Birliği Bakanı ve Baş müzakereci Mevlüt Çavuşoğlu, Ukrayna Dışişleri Bakanı Pavlo Klimkin ve Kırım Tatar Türkleri Lideri Mustafa Abdülcemil Kırmızıoğlu ile bir araya geldi. Çavuşoğlu, Türkiye’nin Ukrayna’ya desteğini yinelediklerini belirterek, Kırım’ın ilhakını tanımadıklarının altını çizdi. Taraflar, iki ülke arasındaki serbest ticaret anlaşmasının yürürlüğe girmesi için süreci hızlandırma kararı aldı. [Kaynak]
Ukrayna ve Kırım Tatarlarına Siyasi Destek, 20 Ağustos 2016
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Ukraynalı mevkidaşı Petro Poroşenko’ya, Ankara’nın Ukrayna toprağı olan Kırım Yarımadası’ndaki politikasını sürdürdüğüne dair güvence verdi. Erdoğan, Ankara’nın “Kırım işgalini” tanımayacağını ve “Kırım Tatarlarını mümkün olan her şekilde” desteklemeye devam edeceğini belirtti. [Kaynak]
Serbest Ticaret Anlaşması Müzakereleri, 29 Eylül 2016
Ukrayna’nın İstanbul Başkonsolosu Vasily Bodnar, iki ülke arasındaki serbest ticaret anlaşmasına ilişkin bürokratik süreçlerin büyük bölümünün tamamlandığını duyurdu. Türk tekstil ürünleri de dahil olmak üzere birçok ürünün Ukrayna’ya girişinin daha kolay olacağının altını çizdi. [Kaynak]
Ortak Radar Üretim Girişimi, 12 Ekim 2016
Ukrayna Devlet Savunma Teşebbüsü ile Türkiye’nin Havelsan Hava Elektronik Sanayii ortak radar üretimi konusunda anlaştı. İki taraf arasındaki anlaşma, tarihlerindeki ilk ortak savunma üretimi oldu. [Kaynak]
Altay Tank Motorları İmalatı, 17 Mayıs 2017
Ankara’daki Ukrayna Büyükelçiliği, Türkiye’nin UkrOboronProm tarafından üretilen Türkiye Altay tankı motorunun seri üretimi için Ukrayna ile anlaştığını duyurdu. [Kaynak]
Vizesiz Seyahat, 1 Haziran 2017
Türkiye ile Ukrayna arasında iki ülke vatandaşlarının ulusal kimlik kartlarıyla karşılıklı ziyaret yapmalarına olanak sağlayan anlaşma imzalandı. Ukrayna’dan ilk ziyaretçi Haziran 2017’de Ankara’ya geldi. [Kaynak]
Ukrayna-Türkiye İş Forumu, 14 Temmuz 2017
Ukrayna Ticaret ve Sanayi Odası, Türk-Ukrayna İşadamları Derneği (TUİD) ve Avrasya Ekonomik İlişkiler Derneği (EkoAvrasya) tarafından düzenlenen Ukrayna-Türkiye iş forumu Ukrayna’da gerçekleştirildi. [Kaynak]
Havacılık Ekipmanlarının Geliştirilmesi ve Üretimi Üzerine, Eylül 2017
Ukrayna ve Türkiye, her iki ülkenin silahlı kuvvetleri için havacılık teçhizatı ve yer sistemlerinin geliştirilmesi ve üretilmesinde karşılıklı yarar sağlayan iş birliğini hedefleyen İşbirliği Mutabakat Zaptı’nı imzaladı. [Kaynak]
Türk Heyeti’nin Ukrayna Ziyareti, 9 Ekim 2017
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Genelkurmay Başkanı Hulusi Akar, Başbakan Yardımcısı Fikri Işık, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Enerji Bakanı Berat Albayrak, AB İşleri Bakanı Ömer Çelik ve Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci; Türkiye ile Ukrayna arasındaki ikili bağları güçlendirmek amacıyla muhataplarıyla görüşmek üzere Ukrayna’yı ziyaret etti. Türk heyeti, Kırım konusunda Türkiye’nin Ukrayna’ya siyasi desteğini yineledi. [Kaynak]
Ukrayna Gemilerine Yönelik Engeller Hakkında, 26 Kasım 2018
Türkiye Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, Rus donanmasının Kerç Boğazı çevresindeki hareketliliği protesto edildi. Türkiye, Karadeniz kıyısını paylaşan bir ülke olarak kaygısını dile getirdi ve Kerç Boğazı’nın geçişe açık kalması gerektiğini ileri sürdü. [Kaynak]
Bayraktar İHA Ukrayna’ya Teslim Edildi, 7 Mart 2019
Ukrayna Devlet Başkanı Petro Poroşenko, Türkiye’den satın alınan Bayraktar TB2 insansız hava aracının Ukrayna’ya teslim edildiğini bildirdi. Poroşenko, “Programın bir sonraki adımı, modern İHA’lar için parçalar üretecek olan Zaporizhia şehrinde Ukrayna-Türkiye ortak girişiminin kurulması olacak” dedi. [Kaynak]
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Zelensky’yi Tebrik Etti, 25 Nisan 2019
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Ukrayna Cumhurbaşkanı seçilen Vladimir Zelensky’yi telefonla arayarak tebrik etti. [Kaynak]
Türk Deniz Kuvvetleri Komutanı Mevkidaşı ile Görüştü, 4 Mayıs 2019
Ukrayna Deniz Kuvvetleri Komutanı Ihor Voronchenko ve Türk Deniz Kuvvetleri Komutanı Adnan Özbal, İstanbul’da ikili askeri iş birliğini görüştü. Görüşmede taraflar, bölgesel güvenlik ve Karadeniz bölgesindeki iş birliğinin geliştirilmesine ilişkin öncelikli konuların da altını çizdi. [Kaynak]
Havacılık Endüstrisi İşbirliği Üzerine, 12 Haziran 2019
Türkiye ve Ukrayna, Ukrayna havacılık ürünlerinin Türkiye pazarına erişimini kolaylaştıran bir anlaşma imzaladı. [Kaynak]
Ankara’da Yönetici Seviyesinde Toplantılar, 7 Ağustos 2019
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelensky’yi resmi törenle karşıladı. Ukrayna heyetine Kırım Tatarlarının lideri Mustafa Cemil Kırımoğlu katıldı. [Kaynak]
İçişleri Bakanı Mevkidaşıyla İstanbul’da Görüştü, 21 Eylül 2019
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, Ukrayna İçişleri Bakanı Arsen Avakov ile teknoloji etkinliği TEKNOFEST’te bir araya geldi. [Kaynak]
Hablemitoğlu Suikastı Üzerine, 16 Aralık 2019
Ukraynalı yetkililer, tarihçi Necip Hablemitoğlu suikastının failleri hakkında bilgisi olan bir zanlıyı tutukladı. [Kaynak]
Savunma Sanayii Karşılıklı İşbirliği Protokolü, 24 Ocak 2020
Ukrayna Savunma Bakanlığı, Ukrayna’da düzenlenen Türkiye-Ukrayna Savunma Sanayii 7. İşbirliği Toplantısı’nda Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) heyeti ile bir araya geldi. Taraflar, iki ülke arasındaki iş birliğini artırmak için savunma sanayi protokolü imzaladı. [Kaynak]
Türkiye’den Ukrayna’ya Kapsamlı Siyasi Destek, 5 Şubat 2020
Ukrayna’da düzenlenen Türkiye-Ukrayna Yüksek Stratejik Konseyi’nin 8. toplantısı ve Türkiye-Ukrayna İş Forumu’nun gündemini Serbest Ticaret Anlaşması oluşturdu. Ziyaretten önce Türkiye, Ankara’nın Ukrayna ordusunun modernizasyonu için yaklaşık 200 milyon TL mali yardım sağlayacağını duyurdu. [Kaynak]
Türkiye Devlet Televizyonunda Özel Röportaj, 5 Mart 2020
Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelensky, TRT Haber’de Türkiye-Ukrayna ilişkilerini değerlendirdi. Zelensky yaptığı açıklamada, “Türkiye ile Serbest Ticaret Anlaşması imzalamaya bir adım uzaktayız” dedi. [Kaynak]
[iheu_ultimate_oxi id=”29″]
[1] Lautenschlager, Jennifer, Steve Shellman, and Michael Ward. 2015. “ICEWS Event Aggregations.” Harvard Dataverse V3.
[2] Önemli olaylar, veri setinde tekrarlara yol açan birden fazla haber ajansı tarafından verilir.
[3] Zaman dilimimizde on beş hükümet var. Bu hükümetlerin görev süreleri şöyledir: 30 Ekim 1995’ten 6 Mart 1996’ya kadar 52. Türkiye Hükümeti; 53. Türkiye Hükümeti, 6 Mart 1996 – 28 Haziran 1996; 54. Türkiye Hükümeti, 28 Haziran 1996 – 30 Haziran 1997; 55. Türkiye Hükümeti, 30 Haziran 1997’den 11 Ocak 1999’a kadar; 56. Türkiye Hükümeti, 11 Ocak 1999 – 28 Mayıs 1999; 57. Türkiye Hükümeti, 28 Mayıs 1999’dan 18 Kasım 2002’ye kadar; 58. Türkiye Hükümeti, 19 Kasım 2002 – 12 Mart 2003; 59. Türkiye Hükümeti, 14 Mart 2003 – 29 Ağustos 2007; Türkiye’nin 60. Hükümeti, 29 Ağustos 2007’den 6 Temmuz 2011’e kadar; 61. Türkiye Hükümeti, 6 Temmuz 2011 – 29 Ağustos 2014; 62. Türkiye Hükümeti, 29 Ağustos 2014 – 28 Ağustos 2015; 63. Türkiye Hükümeti, 28 Ağustos 2015 – 24 Kasım 2015; Türkiye 64. Hükümeti, 24 Kasım 2015 – 24 Mayıs 2016; 65. Türkiye Hükümeti, 24 Mayıs 2016 – 9 Temmuz 2018; 10 Temmuz 2018’de devam eden Türkiye’nin 66. Hükümeti. Kısa iktidar dönemi göz önüne alındığında 51. Hükümeti 52. Hükümetin bir parçası olarak verilere dahil ediyoruz.
Fotoğraf: Olga Subach