[voiserPlayer]
Hariçten Gazel Haftalık Dış Haberler Bülteni (1-7 Kasım)
Birkaç haftadır Rusya-Ukrayna Savaşı gündemiyle ilgili yazı yazmamıştım. Ancak Rusya’nın Ukrayna’yı işgali dünya gündeminde tartışılan diğer birçok konuyu da farklı şekillerde etkiliyor. ABD ara seçimlerinden COP27 Zirvesine; Avrupa Birliği içi tartışmalardan, İngiltere siyasetine her yerde bu savaşın yol açtığı sorunlar konuşuluyor. Bu hafta ben de Rusya-Ukrayna Savaşı’nda son durumu ele aldıktan sonra Mısır’da düzenlenen COP27 Zirvesi’nde yapılan tartışmalara kısaca değinmek istiyorum.
Rusya Herson’da Geri Adım Atıyor İddiası
Herson Ukrayna’nın güneyinde Dinyeper Nehri’nin Karadeniz’e döküldüğü oldukça stratejik bir bölgede yer alan 380 bin nüfuslu bir şehir. En azından savaştan önce nüfusu bu kadardı. Rusya’nın işgalin ilk ayında ele geçirdiği bu şehir, birçok açıdan güney bölgesinde tutunmasını sağlayan bir lojistik merkez görevi görüyor. Şehrin Karadeniz’e olan yakınlığı, Rusya’nın bu bölgeyi denizden de desteklemesine olanak sağlıyor. Aynı zamanda Rus askeri üslerinin bulunduğu ve Rusya’nın 2014 yılında ilhak ettiği Kırım’a da oldukça yakın bir bölgede bulunuyor. Dinyeper Nehri’nin ortaya çıkardığı doğal zorluklar ise Ukrayna ordusunun bu şehri geri almasını zorlaştırıyor. Ancak yaz aylarında başlayan Ukrayna ordusunun taarruzu, Herson’un özellikle nehrin batı yakasındaki bölgesinde Rusları geri itmeyi başardı.
Batı istihbarat raporlarının belirttiği üzere Rusya, Herson şehrinde Avrupa’nın en büyük nehirlerinden biri olan Dinyeper Nehri’nin doğu kıyısına geçmeyi ve orada daha sağlam bir savunma hattı oluşturmayı planlıyor. Ukrayna ordusunun baskısı ve adım adım dahi olsa ilerlemesi bu durumu sağlamış görünüyor. Ancak Rus ordusunun nehrin doğusunda kuracağı bir savunma hattını yarmak, gelecek dönemde Ukrayna ordusu için çok daha zor bir girişim olacaktır.
Hem Ukrayna halkına moral kazandırmak hem de Batılı ülkeleri Ukrayna’nın bu savaşı kazanacağına ikna etmek durumunda olan Zelenski yönetimi için bu geri çekilme kısmi bir başarı olarak görünebilir. Herson’un alınması Kırım’a gidecek yolu da açacağından sembolik ve psikolojik açıdan Ukrayna için çok önemli. Ancak nehri önüne alıp savunma hattı kurarak Herson’un doğu kıyısında tutunacak Rus ordusunu bu bölgede yenebilmenin Ukrayna’ya maliyeti çok büyük olacaktır ki bu konu da bizi mühimmat sıkıntısı meselesine getiriyor.
Hava Sahasının Korunması Meselesi
Şu ana kadar ne Rusya’nın ne de Ukrayna’nın savaş bölgelerinde hava sahalarını tam olarak kontrol edebildiğini söylemek mümkün. İki tarafın hava kuvvetleri de hava savunma sistemleri tarafından vurulma riskini göze alamıyor. Rus ordusu her ne kadar hava kuvvetleri açısından Ukrayna’dan daha üstün olsa da Ukrayna ordusu savaş boyunca birçok Rus uçağını vurabildi.
Rusya, hava sahasını kontrol edememenin getirdiği dezavantajları başka yöntemlerle aşmaya çalışıyor. Bunlardan biri uzak menzilli füzeler ve cruise füzeleri ile Ukrayna şehirlerinin enerji ve su altyapılarını vurmak. Bu durum önümüzün kış olduğu düşünüldüğünde Ukrayna halkında ciddi bir moral bozukluğu yaratıyor ve gündelik hayatı oldukça zorlaştırıyor. Bu saldırılar dışında Rusya ikinci bir yöntem olarak ucuz İran insansız hava araçlarıyla kamikaze saldırıları yaparak havadan Ukrayna hedeflerini vuruyor. Ukrayna ordusu bu insansız hava araçlarını da vurabiliyor ancak vuramadıkları insansız hava araçları ciddi zararlara yol açıyor.
İngiltere merkezli think-thank kuruluşu Royal United Services Institute, Ukrayna’ya daha çok silah verilmezse Rusların bu yöntemleri kullanarak Ukrayna şehirlerini Suriye’de olduğu gibi harap bir hale getirebileceği konusunda uyarıyor. Nitekim Rusya’nın Suriye’de görev yapan General Surovikin’i Ukrayna komutanlığına getirmesinden bu yana Ukrayna şehirlerinde sivillerin yaşadığı bölgelere yapılan saldırıların sayısı arttı. Sonuç itibarıyla Ukrayna Savaşı’nın gidişatı, Batılı ülkelerin daha fazla sayıda silah tedariki yapmasına her şeyden daha çok bağlı gibi görünüyor. Ve her geçen gün iki taraf da daha çok asker kaybetmeye ve yıpratma savaşının getirdiği uzun vadeli sonuçlara katlanmaya devam ediyor.
COP27 İklim Zirvesi Mısır’da Toplandı
Son yıllarda küresel siyasetin en önemli gündem maddelerinden biri olan iklim değişikliği konusu Mısır’ın Şarm el-Şeyh şehrinde toplanan 27. İklim Zirvesi’nde tartışılıyor. COP zirveleri her yıl Birleşmiş Milletler çatısı altında hükümetleri bir araya getirerek iklim değişikliği konusunda atılan ve atılacak adımların değerlendirilmesini sağlıyor. 6 Kasım Pazar günü başlayan zirve 18 Kasım tarihine kadar sürecek. COP27 İklim Zirvesi’nin ana konuları; gaz salınımının azaltılması, hükümetlere iklim değişikliğine hazırlık yapmaları için yardımcı olunması ve gelişmekte olan ülkelere iklim değişikliği önlemleri için finansman sağlanması olarak belirlendi. COP27’nin diğer bir amacı ise bugüne kadar hükümetlerin iklim değişikliğine karşı hayata geçirilecek politikaları ve verdiği sözleri yerine getirip getirmediğinin denetlenmesi.
Mısır’da başlayan görüşmelerde Rusya-Ukrayna Savaşı’nın yol açtığı enerji krizi ve bu savaşın iklim değişikliği ile mücadele konusunda sorunlara sebep olması konusu da gündeme geldi. Açış konuşmasında Mısır lideri Abdülfettah El Sisi, hükümetlerin farklılıklarını bir kenara bırakarak iklim değişikliği ile mücadele konusunda ortak hareket etmesi gerektiğini vurguladı. Sisi ayrıca Rusya-Ukrayna Savaşı’nın bitirilmesi gerektiği konusunda da çağrıda bulunarak bu savaşın kendi ülkesine ve diğer birçok ülkeye zarar verdiğini belirtti.
50’ye yakın liderin katıldığı zirvede İngiltere’nin yeni başbakanı Rishi Sunak da bir konuşma yaptı. Sunak konuşmasında hükümetlerin iklim değişikliği konusunda daha ileri ve hızlı adımlar atması gerektiğini vurguladıktan sonra Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin fosil yakıt tüketimini bitirmenin gerekliliğini ortaya koyduğunu ve bu savaşın herkesi bu konuda hareketlendirmesi gerektiğini belirtti. Sanayi devrimi öncesine göre sıcaklıkların 1.5 derece artmasının engellenmesi hususuna ise zirvede sıklıkla atıfta bulunuluyor. Çevreciler ise her zaman olduğu gibi bu iklim zirvesinden de elle tutulur somut çözümlerin çıkmasını bekliyor.