[voiserPlayer]
Hariçten Gazel Haftalık Dış Haberler Bülteni (29 Ağustos – 4 Eylül 2023)
Kuzey Kore lideri Kim Jong-Un’un bu ay, Rusya lideri Vladimir Putin’i Rusya topraklarında ziyaret edeceği haberi, geçtiğimiz hafta ajanslara bomba gibi düştü. New York Times’ın haberine göre Kuzey Kore ve Rusya arasında planlanan bu diplomatik görüşme Batı dünyasında ciddi endişelere neden oluyor. Bu yazıda, planlanan bu görüşmenin yankılarını ve olası sonuçlarını değerlendireceğim.
Rusya ve Kuzey Kore Birbirlerine İhtiyaç Duyuyor
Putin ve Kim Jong-Un hangi konuları masaya yatıracaklar? ABD’li yetkililere göre Kim Jong-Un ve Vladimir Putin, Kuzey Kore’nin Ukrayna işgalinde Rusya’yı desteklemek için Moskova yönetimine mühimmat satması konusunda görüşecekler. Zira, Ukrayna’da köşeye sıkışan Rusya’nın cephede bol miktarda silah ve top mermisine ihtiyacı var.
Öte yandan, yaptırımlardan bunalmış ve ciddi bir ekonomik buhran içinde bulunan Kuzey Kore’nin ise maddi kaynak ihtiyacı, Pyongyang yönetimini diplomatik sahada yeni yollar aramaya sevk ediyor.
Özellikle Kovid-19 pandemisi nedeniyle 2019 yılından bu yana Kuzey Kore’nin sınırlarını dış dünyaya kapatması, ülkedeki ekonomik buhranı şiddetlendirmişti. Geçtiğimiz hafta Kuzey Kore sınırlarını yavaş yavaş açmaya başladı.
Güney Koreli uzmanlar bunun nedeninin Kuzey Kore’nin ekonomik krizle artık daha fazla baş edememesi olduğunu düşünüyor. Kuzey Kore’nin dış dünyaya tekrar açılması, Kim Yong-Un’un Putin görüşmesiyle de perçinlenmiş olacak. İki lider son olarak 25 Nisan 2019 tarihinde Vladivostok’ta görüşmüşlerdi.
Rusya ve Kuzey Kore Ne Tür İlişkiler Geliştirebilir?
ABD’li kaynaklar bir süredir iki ülke arasında bir silah anlaşması yapılabileceği hususunda uyarılarda bulunuyordu. Kuzey Kore ve Rusya arasında liderler düzeyinde gerçekleştirilecek bir görüşme ise bu durumun oldukça ciddi olduğunu gösteriyor.
ABD ve müttefikleri Kuzey Kore’den alınacak mühimmatların kısa sürede Ukrayna cephesine ulaşmasından endişe duyuyor. Öte yandan, Asya-Pasifik bölgesinde en önemli ABD müttefiklerinden olan Güney Kore ise Kuzey Kore’nin Rusya’ya silah satarak karşılığında neler alacağı konusunda endişeli. Çünkü, Rusya’nın bu sıkışıklığı nedeniyle Kim Yong-Un’un Putin’den ciddi tavizler koparabilmesi mümkün görünüyor.
Rusya ve Kuzey Kore yakınlaşması nedeniyle ABD ve müttefiklerini endişelendiren diğer bir durum ise Çin, Rusya ve Kuzey Kore’nin birlikte deniz tatbikatları yapması. Nitekim, Güney Kore istihbaratına göre Rusya Savunma Bakanı Şoygu, Çin ve Kuzey Kore’ye ortak tatbikat yapılması için teklif götürdü. ABD, Güney Kore ve Japonya’nın da Asya-Pasifik’te gövde gösterisi olarak yaptığı türden bir tatbikatı bu üç ülkenin gerçekleştirmesi, Batı dünyası için ciddi bir meydan okuma olacaktır.
Kuzey Kore’nin Nükleer Silah Geliştirme Çabaları
Kim Jong-Un, Putin ile görüşmesinden sonra Rus silah teknolojilerini de satın almak isteyebilir. Bu noktada endişe verici olan durum ise Kuzey Kore’nin nükleer silah teknolojisini geliştirmesi için Rusya’dan teknoloji transferi yapmak istemesi olacaktır.
Kuzey Kore’nin hâlihazırda casus uydu ve nükleer denizaltı geliştirme çabasında olduğu biliniyor. Kim Jong-Un yönetiminin bu stratejik silahlara sahip olması Güney Kore ve Japonya başta olmak üzere Asya-Pasifik bölgesinde ABD müttefiklerini fazlasıyla rahatsız edecektir.
Ancak Rusya’nın, Kuzey Kore’nin nükleer silah geliştirmesine yardımcı olması ya da bu ülkeye finansal destekte bulunması, tüm dünyadan çok ciddi tepkiler almasına neden olacaktır. Bu nedenle Putin yönetiminin böyle bir girişimde bulunması çok kolay görünmüyor. Yine de Rusya’nın Kuzey Kore’den mühimmat satın alma karşılığında ödemeleri petrol ve gıda olarak yapması Kuzey Kore ekonomisine can suyu verecek ve silah geliştirme çabalarına yardımcı olacaktır.
Son yıllarda Kuzey Kore’nin nükleer silah geliştirme çabalarına karşı uygulanan yaptırımlardan kaçmak için Çin’e bağımlılığı giderek arttı. Geçtiğimiz yıl Pekin yönetimi, BM Güvenlik Konseyi’nde Kuzey Kore’yi silah denemeleri nedeniyle cezalandırma oylamasında ret oyu kullanmıştı.
Çin’in bu desteği, Kuzey Kore’nin silah geliştirme çabalarına katkı sağlıyor ve Kim Jong-Un yönetimine uygulanan yaptırımları hafifletmiş oluyor. Rusya ile geliştirilecek yeni askeri ve ekonomik ilişkiler Kuzey Kore’nin Çin’e olan bağımlılığını azaltması bakımından da önem taşıyor. Kuzey Kore, Çin ve Rusya olan ilişkileriyle iki ülke arasındaki dengeleri göz önünde bulundurarak bu durumdan çıkar elde etmeyi umuyor.
Görüşmenin Gerçekleşmeme İhtimali Var mı?
Kuzey Kore ve Rusya resmi makamları Putin ve Kim Jong-Un’un görüşmesine dair ABD medyasında çıkan haberleri henüz doğrulamadı ve bu konuda açıklama yapmadı. Ancak bu buluşmaya dair haberlerin yayımlanması, istihbaratın sızdırılmasının ardında ABD mi var sorularına neden oldu.
ABD, özellikle Rusya-Ukrayna Savaşı’nın başlamasından bu yana Rusya’nın hamlelerini engellemek için medyada istihbarat yayınlamak yoluna başvuruyor. Rusya’nın dünya kamuoyunda duyulmasını ve detaylarının öğrenilmesini istemediği bu görüşmenin medyaya yansıması Kuzey Kore ve Rusya’ya geri adım attırır mı göreceğiz.
Öte yandan Kim Jong-Un, yurtdışı ziyaretlere çok sıkı güvenlik önlemleri altında ve trenle gidiyor. Yurtdışı ziyaretlerini tehlikeli gören ve hayati tehlike yaşama konusunda paranoyak bir kişiliğe sahip olan Kim Jong-Un, ABD medyasında çıkan haberlerden sonra görüşmeye katılma konusunda isteksiz davranabilir.
Rusya-Ukrayna Cephesindeki Gelişmeler
Putin’in savaş sahasında aldığı darbeler ile uluslararası ilişkiler alanında manevra alanı gittikçe daralıyor. Rus ve Ukrayna güçleri drone atakları ile birbirlerine saldırmayı sürdürürken Ukrayna Savunma Bakanı Ukrayna’nın doğusunda, Donetsk bölgesinde stratejik bir bölgede yer alan Bakmut’ta Ukrayna güçlerinin biraz daha ilerlediğini duyurdu. Ancak iki ay önce başlayan Ukrayna taarruzu oldukça yavaş ilerliyor.
Rusya ise Ukrayna’nın batısında Tuna Nehri kıyısında yer alan İzmail kentine drone atağı gerçekleştirdi ve şehrin altyapısına ciddi zarar verdi. Ayrıca Rusya Savunma Bakanı Şoygu, Ukrayna’nın Moskova’ya gönderdiği üç drone’u vurduklarını açıkladı.
Uzayan savaşın iki tarafı da her açıdan yıpratmayı sürdürdüğü bu ortamda Rusya, Kuzey Kore görüşmesi ile dünyada ilişkisi olan ülkeleri çeşitlendirmeyi ve uygulanan yaptırımları aşmayı planlıyor olabilir.
Kuzey Kore’nin konumu gereği ABD’nin Çin ile mücadelesinde önemli bir aktör olması ise Rusya-Kuzey Kore arasında çeşitlendirilecek ilişkilerin önemini artırıyor. Putin-Kim Jong-Un görüşmesi gerçekleşirse bu köşede, bu önemli diplomatik girişimin detaylarını tekrar değerlendireceğim.