[voiserPlayer]
Arka plan: Belarus’ta 9 Ağustos’ta seçimler yapıldı ve Lukashenko, seçim gecesi çıkış anketlerine göre yüzde 80 oy alarak 26 yıllık iktidarının devam ettiğini söyledi. Bunun üzerine 9,5 milyon nüfuslu Belarus’un başkenti Minsk’te yüzbinlerce insan sokaklara döküldü. Eylemler ülkenin farklı kentlerine de sıçradı ve Lukashenko muhaliflerine karşı ağır sözler sarf etti, bununla da kalmadı bugüne kadar devam eden eylemlerde 3000’den fazla muhalif tutuklandı. Belarus’taki sürecin diğer diğer Doğu Bloku ülkelerinden farkı ise Lukashenko’ya alternatif yönetimin Batı yanlısı olup olmayacağının henüz belli olmaması. Lukashenko’ya karşı seçim öncesi birleşen üç kadından (Tikhanovskaya, Kolesnikova, Tsepkalo) sadece Tikhanovskaya Batı yanlısı olarak öne çıkıyor. Tikhanovskaya aynı zamanda tutuklu bir muhalif olan politik aktivist ve YouTuber Sergei Tikhanovsky’nin eşi. Bu üçlünün yarattığı toplumsal dinamizm ise büyük bir halk hareketine dönüştü. Sokaklarda artık her siyasal görüşten her sosyoekonomik ve sosyokültürel kesimden insanlar var.
Daktilo1984’ün Genel Yayın Yönetmeni Enes Özkan çeşitli siyasal görüşlerden ve kesimlerden Belaruslu muhaliflere 12 soru yöneltti, bu soruların ve cevapların çevirileri Yulia Özgelen tarafından yapıldı. Bu kişilerin arasında Belarus voleybol milli takımı oyuncularından öğrencilere, doktorlardan sivil toplum gönüllülerine birçok isim var. İsimlerden bazıları kimliklerinin gizli kalmasını talep etti. Okurken zihninizde bir profil canlanabilmesi için bu kişilerin mesleklerini, cinsiyetlerini ve yaşlarını belirttik.
1. Sizce seçim sonuçları güvenilir mi?
Andrey Pateyçuk/Olga Buşo (Profesyonel poker oyuncusu & Öğrenci / Model & Fotoğrafçı): Kesinlikle hayır, hayatımızda gördüğümüz en büyük sahtecilik.
Artur Udris (Voleybol milli takım oyuncusu): Hayır, değil.
Konstantin Kovalyov (Özel sektör yöneticisi): Kesinlikle hayır.
Kirill Rodionov (Profesyonel poker oyuncusu): Tabi ki hayır. Gerçek sonuç tam tersi. Devlet başkanlığı seçim kampanyası başladığından beri ciddi ihlallerin sayısı çok fazla olmasına rağmen bu böyle. Devlet başkanı adaylarını ya tutukladılar ya da ülkeden kaçmasını sağladılar. Başkanlık kaynakları Lukashenko tarafından fazlaca kullanıldı, adaylar ve destek grupları üzerinde baskı uygulandı, propaganda çalışmaları serbest olduğu dönemde de çeşitli bahanelerle muhalefet adaylarının miting yapmaları yasaklanıyordu. Seçimler sırasında ise tüm sınırlar aşıldı. Eşim kendi seçim sandığında bağımsız gözlemciydi. Öncelikle seçim sandığının bulunduğu yere çeşitli bahanelerle yaklaştırmıyorlardı, zorluk çıkarıyorlardı. Eşim de sadece sandığa gelen insanları saydı. Belarus’taki seçim sistemi çok garip. Bir ana seçim günü var (Pazar 9 Ağustos) ve ön seçimler için de 4 gün ayrılmıştı. Bunun amacı, sonuçları değiştirmek için gerekli sayıdaki pusulanın sandıklara eklenmesi. Eşimin yaptığı hesaba göre ilk 4 ön seçim gününde sandığına yaklaşık 175 kişi geldi (giriş yaptılar ve bu kesin olarak oy kullandıkları anlamına gelmiyor), komite ise bu süre içinde 720 kişinin oy kullandığını raporladı. Fakat Merkez Seçim Komitesine yapılan itirazlara anlamsız cevaplar geldi, seçim sonuçlarını yasaların gerektiği gibi göstermediler, bizim seçim komitelerimiz de seçim gününde de sonraki günlerde de sonuçları yayınlamadılar.
Evgeniy Federev (Banka Memıru): Hayır.
Yuriy Stukalov (Sivil Forum isimli liberal bir gençlik örgütünün başkanı): Hayır.
Ekonomist, 30, Kadın: Kesinlikle hayır.
Ihar Nikitsin (Öğrenci): HAYIR.
Serbest meslek, 52, kadın: Hayır
Muhasebeci, 55, kadın: Tabi ki hayır.
İngilizce öğretmeni, 31, kadın: Hayır.
Doktor, 30, kadın: Kesinlikle hayır. Seçimler sahte.
Ekonomist, 27, kadın: Hayır. Bunun kanıtı, bağımsız gözlemcilerin seçimlerin yapıldığı yerlere girişlerinin engellenmesi, bazı sandık tutanaklarının duvara asılmaması vs.
.
2. Başkan adayının yurtdışına kaçması karşısında neler hissettiniz?
Andrey Pateyçuk/Olga Buşo (Profesyonel poker oyuncusu & Öğrenci / Model & Fotoğrafçı): Merhamet ve durumu anlama, hatta onayladık diyebiliriz. Bilmeniz gerekir ki Tihanovskaya gerçek bir siyasi güç veya lider değil, mevcut iktidara karşı insanları birleştirmeyi başarabilen bir protesto simgesidir.
Artur Udris (Voleybol milli takım oyuncusu): Sempati, linç tehditleri yüzünden ayrıldığını anlıyorum.
Konstantin Kovalyov (Özel sektör yöneticisi): Hayatı ve yakınlarının hayatları için endişe duyması nedeniyle kaçmak zorunda kaldı.
Kirill Rodionov (Profesyonel poker oyuncusu): Anlayışla karşıladık. Ülkemizi kanlı diktatör yönetiyor. 9-11 Eylül arası yaşananlar, kolluk kuvvetlerinin her türlü vahşete eğilimli olduğunu gösterdi. Devlet başkanı adaylarının ülkemizde hapse atıldığını daha önce de görmüştük. Tihonovskaya’nın yurt dışına çıkması, onun hakkında düşündüklerimi etkilemedi.
Evgeniy Federev (Banka Memıru): Hayatı için endişe etmesini anlıyorum.
Yuriy Stukalov (Sivil Forum isimli liberal bir gençlik örgütünün başkanı): Bundan hoşlanmadım, hayal kırıklığı. Diğer taraftan can güvenliğinin söz konusu olduğunu anlıyorum.
Ekonomist, 30, Kadın: Bir daha dönmez diye umuyorum.
Ihar Nikitsin (Öğrenci): Anlayış. Resmi iktidarın baskısı altında bunu yaptığını biliyordum, eşi ve çocuklarına şiddet uygulanacak tehdidiyle adayın korkuttuğunu biliyordum.
Serbest meslek, 52, kadın: Tehdit altında bunu yapmasını sağladılar, kocası kanunsuz olarak gözaltında tutuluyor.
Muhasebeci, 55, kadın: Çok iyi anladık ki kocasını şantaj için, çocuklarını ise tehdit için kullanılıyorlar. Faşist Lukashenko’nun yapamayacağı bir şey yok.
İngilizce öğretmeni, 31, kadın: Şoka uğradım.
Doktor, 30, kadın: Sakin karşıladım, sevindim. Tüm seçim kampanyaları boyunca alternatif adaylar üzerinde baskı vardı, tehdit alıyorlardı.
Ekonomist, 27, kadın: Kaçış değildi. Svetlana Tihanovskaya, Belarus Cumhuriyetinin kolluk kuvvetlerinin baskısı üzerine ülkeden gitti.
.
3. Devlet kurumlarının (ordu/polis) olaylara bakışı nedir?
Andrey Pateyçuk/Olga Buşo (Profesyonel poker oyuncusu & Öğrenci / Model & Fotoğrafçı): Kolayca cevap veremiyoruz. Belli ki onlarla çok sıkı ideolojik çalışmalar yapılıyor, bazıları gerçekten sokaklara sadece uyuşturucu bağımlılarını, alkoliklerin ve marjinallerin döküldüğünü düşünüyor. Fakat halkın karşısına sadece maskelerle çıktıklarına göre kimliklerini gizlemeye çalışıyorlar, ifşa olmaktan korkuyorlar, iktidarın değişeceğinden korkuyorlar, çünkü sonra peşlerinin bırakılmayacağını anlıyorlar. Belli ki iktidar tarafından sıkı propaganda uygulanıp insanlara tutuklanma, hapis cezası tehditleri ve diğer şiddet yöntemleri uygulanıyor.
Artur Udris (Voleybol milli takım oyuncusu): Bilmiyorum, büyük ihtimalle iktidar değişikliğini kişisel güvenliklerine bir tehdit olarak görüyorlar.
Konstantin Kovalyov (Özel sektör yöneticisi): Görüşlerini kamudan saklıyorlar çünkü hayatlarından endişe duyuyorlar.
Kirill Rodionov (Profesyonel poker oyuncusu): Seçimlerin doğru yapıldığını düşünüyorlar. Protesto edenlerin Batı ülkelerinin para ödediği yabancı ajanları olduğunu düşünüyorlar. Omon [Çevirmen notu – özel polis timleri] ve diğer kolluk kuvvetleri tarafından aşırı güç kullanımı söz konusuysa araştırılacakmış. Bununla birlikte bizde, düzenli olarak, insanlar mitinglere katıldıkları gerekçesiyle hapis cezası alıyor, beş kişinin ölümü (bu 5 ölüm doğrulanmış olup kayıp, bulunamayan insanlar var) hakkında herhangi dava açılmış değil. Darp izi raporuyla Soruşturma Komitesine başvuran 450 kişinin de darp edilmesi hakkında tek bir dava açılmamış.
Evgeniy Federev (Banka Memıru): Kendi görüşleri yok.
Yuriy Stukalov (Sivil Forum isimli liberal bir gençlik örgütünün başkanı): Tüm insanlarda olduğu gibi, bir kısmının yaklaşımı negatif, bir kısmının ki nötr. Fakat genel olarak sanırım kolluk kuvvetleri bloğu yekpare.
Ekonomist, 30, Kadın: Görüşler zıttır: rejim yanlıları tüm halkın satın alınmış olduğunu düşünüyor, Belarus Lukashenko için halktan korunmalı diye düşünüyor. Rejim karşıtları ise halkın yanında olup istifa ediyorlar.
Ihar Nikitsin (Öğrenci): Alışılmış. Başka bir gerçeklikte, kafalarında kurdukları Belarus’ta yaşıyorlar.
Serbest meslek, 52, kadın: Meşru olmayan devlet başkanını destekliyorlar.
Muhasebeci, 55, kadın: Lukashenko orduya ve polise para verdiği hem de diğer insanlara göre çok iyi para verdiği sürece onu destekleyecekler, iyi hayatlarına devam edebilmek için (65 yaşında değil, 40 yaşında emekli oluyorlar, maaşları ise ortalama maaşın 3 katı).
İngilizce öğretmeni, 31, kadın: Her şeyin kanun çerçevesinde yapıldığını savunuyorlar.
Doktor, 30, kadın: Orduda ve poliste görev yapan insanların çoğu Lukashenko rejimine karşıdır. Fakat onu açıkça belirtemiyorlar çünkü hapis cezalarıyla tehdit ediliyorlar.
Ekonomist, 27, kadın: Hiçbir fikrim yok. Tanıdıklarım yok.
.
4. Protestolarda yakınlarınızdan (akrabalarınız, arkadaşlarınız, tanıdıklarınız) yaralanan, hayatını kaybeden, tutuklanan, hükümet yetkililerince kaybedilen birileri var mı?
Andrey Pateyçuk/Olga Buşo (Profesyonel poker oyuncusu & Öğrenci / Model & Fotoğrafçı): Evet var, 5 kişi gözaltına alınmıştı, hepsi salındı. Birisine neredeyse hiç dokunmamışlar fakat diğerleri hafif veya orta derecede darp edildi. İki kişi yaralı, sadece eve giderken arabalarına ışık bombası isabet etti. Protestoya falan katılmamışlardı. Ayrıca evimizin hemen önünde altında 4 genç çocuk vuruldu/gözaltına alındı.
Artur Udris (Voleybol milli takım oyuncusu): Tutuklanan akrabam var (tahliye oldu).
Konstantin Kovalyov (Özel sektör yöneticisi): En az 7 kişi.
Kirill Rodionov (Profesyonel poker oyuncusu): Sanırım Belarus’ta büyük şehirde yaşayan hemen hemen herkesin öyle yakınları var. Arkadaşlarım ve tanıdıklarım arasında 9-15 Ağustos tarihlerinde 30’dan fazla kişi göz altına alındı. Çoğu şu an serbest, bir kısmı tam süreyi doldurdu (10-15 gün gözaltı), bir kısmı çıksa da şüpheli olarak kalıyor veya cezası erteleniyor. En az 5 yakın arkadaşım şiddetli bir şekilde darp edildi, birisi halen göz altında.
Evgeniy Federev (Banka Memıru): Evet, 15 kişi.
Yuriy Stukalov (Sivil Forum isimli liberal bir gençlik örgütünün başkanı): Evet, var.
Ekonomist, 30, Kadın: Evet.
Ihar Nikitsin (Öğrenci): Evet, en az 10 kişi.
Serbest meslek, 52, kadın: Evet.
Muhasebeci, 55, kadın: Yaşımızdan dolayı hayır, herkes korktuğu için evde oturuyor.
İngilizce öğretmeni, 31, kadın: Tutuklanan var fakat henüz ceza kesilmedi ve fiziksel şiddete uğramadılar.
Doktor, 30, kadın: Evet, gözaltına alınan ve yaralanan yakınlarım var. Dövüldüler, aşağılandılar, işkencelere maruz kaldılar.
Ekonomist, 27, kadın: Hayır.
.
5. Rusya’nın protestolara müdahale etme ihtimalini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Andrey Pateyçuk/Olga Buşo (Profesyonel poker oyuncusu & Öğrenci / Model & Fotoğrafçı): Sıfır veya sıfıra yakındır diye düşünüyorum. Ukrayna’daki duruma benzemez ve Putin için orduyu getirmek karlı olmamalı. Bunun yerine başka müdahale yöntemlerini kullanabilir mesela propagandayı. Belarus Federal kanallarında Rusya’dan gelen uzmanlar çalışmaya başladı bile, grev yapan yerli TV çalışanlarının yerine geçtiler.
Artur Udris (Voleybol milli takım oyuncusu): Direkt askeri müdahale çok düşük ihtimal. Propaganda ve kamu görüşleri ile manipülasyon kesinlikle var ve devam edecek.
Konstantin Kovalyov (Özel sektör yöneticisi): Yüksek değil.
Kirill Rodionov (Profesyonel poker oyuncusu): Rusya’nın açıktan karışacağını zannetmiyorum. Birliklerini gönderebilir (hatta göndermiş bile olabilir), üstüne Belarus üniforması giydirir ve bu şekilde yardım eder. Fakat Putin’in açık olarak bu işe karışacağını sanmıyorum.
Evgeniy Federev (Banka Memıru): Düşük olasılık.
Yuriy Stukalov (Sivil Forum isimli liberal bir gençlik örgütünün başkanı): Sanırım %50.
Ekonomist, 30, Kadın: Düşük olduğunu düşünüyorum. Rusya zaten protestoların barışçıl olduğunu vurguladı.
Ihar Nikitsin (Öğrenci): Çok değil, %10’u geçmez. Rusya’nın kendi sorunları var zaten, Belarus işlerine karışması ise tam uluslararası izolasyona yol açar. Bu da Moskova için katastrofik ekonomik sonuçlar doğurur.
Serbest meslek, 52, kadın: Propaganda olarak evet, askeri olarak hayır.
Muhasebeci, 55, kadın: Olamaz diyemiyorum.
İngilizce öğretmeni, 31, kadın: Çok düşük ihtimal.
Doktor, 30, kadın: Olasılığın yüksek olmadığını düşünüyorum fakat yine de var.
Ekonomist, 27, kadın: Negatif bakıyorum. Protestler barışçıl, şiddete başvurmanın bir sebebi yok.
.
6. Lukashenko son noktada ülkeyi bırakır gider mi, yoksa iç savaşı göze alır mı?
Andrey Pateyçuk/Olga Buşo (Profesyonel poker oyuncusu & Öğrenci / Model & Fotoğrafçı): Kendi çevresinin, özellikle kolluk kuvvetlerinin desteğini kaybederse ancak (bu da düşük ihtimal).
Artur Udris (Voleybol milli takım oyuncusu): Yakın çevresi veya elitler ona ihanet ederse olabilir.
Konstantin Kovalyov (Özel sektör yöneticisi): Terkedebilir..
Kirill Rodionov (Profesyonel poker oyuncusu): Cevap vermek zor. Kaçacak yeri olmadığını düşünüyorum, bu yüzden sonuna kadar direnecek. Kendi çevresi ona ihanet ederse ancak fakat çok ümitli değiliz.
Evgeniy Federev (Banka Memıru): Evet, her an olabilir.
Yuriy Stukalov (Sivil Forum isimli liberal bir gençlik örgütünün başkanı): Her şey mümkün fakat bence yalnızca Rusya rica ettiği takdirde Belarus’u terk edebilir.
Ekonomist, 30, Kadın: Ruh hastası olan bir kişinin yapacaklarını tahmin etmek zor.
Ihar Nikitsin (Öğrenci): İktidardaki elitlerin veya kolluk kuvvetlerinin protestocuları desteklemeye başladıklarını gördüğünde.
Serbest meslek, 52, kadın: Kolluk kuvvetlerinin yapacaklarına bağlı her şey.
Muhasebeci, 55, kadın: Kararını vermiş bile, kendi halkına karşı iktidar için savaş açacak.
İngilizce öğretmeni, 31, kadın: Ülkeyi kesinlikle terk etmez.
Doktor, 30, kadın: Lukashenko iktidarını korumak için her şey yapmaya hazır. Buna iç savaş da dahil.
Ekonomist, 27, kadın: Ülkeyi terk edeceğini umuyorum. Kimse Belarus’ta savaş istemiyor.
.
7. Protestoları ateşleyen grupların siyasi eğilimi ne yönde (sol, aşırı sağ, liberal)?
Andrey Pateyçuk/Olga Buşo (Profesyonel poker oyuncusu & Öğrenci / Model & Fotoğrafçı): Cevaplamak zor, çünkü Belarus’ta sistematik muhalefet hemen hemen yok, Lukashenko’nun diktatörlüğü döneminde yok edildi. Şu anda bile protesto bir şey için değil, bir şeye karşıdır. İleride nasıl olacağını söylemek zor veya mevcut iktidarın yerine kimin geçeceği, ne kadar tuhaf gelse de, şu an içi önemli değil.
Artur Udris (Voleybol milli takım oyuncusu): Toplum bir amaçla birleşti ve bu amaç, iktidarın değişmesi. Bundan sonraki hedefler farklı gruplarda farklıdır.
Konstantin Kovalyov (Özel sektör yöneticisi): Çoğunun siyasi görüşü yok.
Kirill Rodionov (Profesyonel poker oyuncusu): Liberal.
Evgeniy Federev (Banka Memıru): Çoğunun herhangi siyasi ideolojisi yok.
Yuriy Stukalov (Sivil Forum isimli liberal bir gençlik örgütünün başkanı): Tamamıyla kendiliğinden oluşan kitleler, herkes Lukashenko’dan bıkmış, bu kadar.
Ekonomist, 30, Kadın: Protestoyu kimin başlattığını bilmiyorum fakat şu anda tüm halkın protestoya katıldığını tahmin ediyorum. Çoğu herhangi parti üyesi değil zannedersem.
Ihar Nikitsin (Öğrenci): Tüm ideolojik spektrum mevcut.
Serbest meslek, 52, kadın: Liberal.
Muhasebeci, 55, kadın: Yok galiba, sadece Lukashenko karşıtı.
İngilizce öğretmeni, 31, kadın: Bunu yanıtlamakta zorlanıyorum.
Doktor, 30, kadın: Liberal.
Ekonomist, 27, kadın: Yüksek ihtimalle liberal.
.
8. Wagner milislerinin Belarus’a girdiğine dair videolar var. Gösterilere müdahale etmeye başlarlarsa nasıl tepki vermeyi düşünüyorsunuz?
Andrey Pateyçuk/Olga Buşo (Profesyonel poker oyuncusu & Öğrenci / Model & Fotoğrafçı): Ülkeden kovulmuşlar bile, doğrusu bu hikaye çok tuhaf çünkü Belarus TV kanallarında bu konu çok konuşuldu – bize hainler geldi diye anlatıldı, Lukashenko da aktif olarak bu konuda açıklamalar yaptı. Söylediklerine göre paralı askerler gelmiş, burada bir şeyler yapmak istemişler ama onları ifşa etmişiz ve tutuklamışız hatta Ukrayna onların iadesini talep etmiş çünkü bunlar Doğu Ukrayna’da savaşa katıldığı ile suçlanıyormuş. Sonuç olarak Rusya’ya geri yollanmışlar ve bu hikayenin amacı neydi anlaşılır değil.
Artur Udris (Voleybol milli takım oyuncusu): Herhangi dış müdahale Belarus’un ve müdahale eden ülkenin imajını zedeler. Tepki kesinlikle olumsuz olacak.
Konstantin Kovalyov (Özel sektör yöneticisi): Siviller arasında kan dökülür.
Kirill Rodionov (Profesyonel poker oyuncusu): Son derece negatif.
Evgeniy Federev (Banka Memıru): İç savaş başlar.
Yuriy Stukalov (Sivil Forum isimli liberal bir gençlik örgütünün başkanı): Bu çok olumsuz bir durum olur.
Ekonomist, 30, Kadın: Bu olay uyduruldu, birçok şey gibi.
Ihar Nikitsin (Öğrenci): Diktatörün azledilmesi için faydalıysa – olumlu.
Serbest meslek, 52, kadın: Çok olumsuz bir durum..
Muhasebeci, 55, kadın: Putin, Belarus’u kaybetmekten korkuyor fakat Belarus halkının düşmanı da olmak istemiyor.
İngilizce öğretmeni, 31, kadın: Korku.
Doktor, 30, kadın: Bu video bende yok, hiç görmedim. Tepkim negatif. Dış güçler Belarus’un iç işlerine karışmamalı.
Ekonomist, 27, kadın: Negatif tepki olur.
.
9. Ülkedeki muhalefetin durumu nedir, bir birlik ruhu (consensus) var mı?
Andrey Pateyçuk/Olga Buşo (Profesyonel poker oyuncusu & Öğrenci / Model & Fotoğrafçı): Hayır demek isterim. Daha doğrusu muhalefet yıllarca ezilip iktidar tarafından baskılandığı için şu anda bu gerçek ve tam anlamıyla muhalefet hareketinin doğumunu izliyoruz. Koordinasyon komitesi kuruldu, bu komiteye farklı adayları ve çeşitli ünlü Belaruslu aktivistleri temsil eden 24 kişi dahil edildi. Yani muhalefet oluşması anlamında genel olarak ilginç ve harika sürece tanık oluyoruz.
Artur Udris (Voleybol milli takım oyuncusu): Var.
Konstantin Kovalyov (Özel sektör yöneticisi): Evet.
Kirill Rodionov (Profesyonel poker oyuncusu): Aslında muhalefet seçim kampanyası sırasında birleşmeyi başarmıştı. Muhalefetin net bir programı da yok, tüm talepleri üç basit slogan olarak özetlenebilir: tüm siyasi mahkumların tahliyesi, yeni dürüst ve demokratik seçimler (herkesin katılabileceği), Belarus’ta 9-11 Ağustos tarihlerindeki vahşet sorumlusu olanların cezalandırılması
Evgeniy Federev (Banka Memıru): Evet.
Yuriy Stukalov (Sivil Forum isimli liberal bir gençlik örgütünün başkanı): Lukashenko’nun gitmesi gerektiği konusunda bir ortak görüş mevcut, diğer her şey ikincil.
Ekonomist, 30, Kadın: Evet, kesinlikle konsensus var. Mevcut iktidarın değişmesi ve dürüst seçimlerin yapılması konusunda bu seçimlerde kimin kazanacağı şu an kimseyi çok da ilgilendirmiyor.
Ihar Nikitsin (Öğrenci): Hayır, siyasi muhalefette birlik yok. Önemli rolleri sivil aktivistler, düşünce liderleri veya alanında saygı duyulan profesyoneller alıyor.
Serbest meslek, 52, kadın: Var, herkes iktidarın değişmesini istiyor.
Muhasebeci, 55, kadın: Tüm halk diktatöre karşı birleşti, herkes özgür ülke istiyor, Rusya’nın veya Avrupa Birliği’nin bir parçası olmak istemiyor (halk için iyi olsa bile).
İngilizce öğretmeni, 31, kadın: Birlik görülebiliyor fakat yeterince aktif değiller.
Doktor, 30, kadın: Birlik var. Ulaşılması gereken dört ana husus var: Lukashenko’nun istifası, yeni dürüst seçimler, siyasi mahkumların tahliyesi ve Belarus halkına karşı suç niteliğindeki emirler veren ve uygulayan kişilerin ceza alması.
Ekonomist, 27, kadın: Belarus’ta muhalefet yok. Çoğunluğun görüşü var.
.
10. (Eğer protestolar sonucu iktidar değişirse) Varşova Paktı ülkelerinden demokrasiye geçmiş olanlarda rüşvet ve otoriter eğilimler sorun olmaya devam ediyor, başarılı olurlarsa bununla nasıl mücadele edilebilir?
Andrey Pateyçuk/Olga Buşo (Profesyonel poker oyuncusu & Öğrenci / Model & Fotoğrafçı): Belarus’un mevcut iktidarında, ne kadar garip gelse de, rüşvet sorunu çok azdı yani günlük hayatımızda polise rüşvet vermek, öğretmene, askere hatta doktora herhangi hediye veya para vermek imkansızdı veya çok zordu. Fakat bu tür sorular yeni iktidara sorulmalı, normal vatandaşlara değil çünkü belli ki bunun nasıl çalışması gerektiğini çok iyi anlamıyoruz.
Artur Udris (Voleybol milli takım oyuncusu): Bu soru yeni iktidara sorulmalı.
Konstantin Kovalyov (Özel sektör yöneticisi): Şeffaf bütçe, iktidar değişikliği.
Kirill Rodionov (Profesyonel poker oyuncusu): Soru bana değil, cevaplamakta zorlanıyorum. Her koşulda Lukashenko gittikten sonra şu anki durumumuzdan daha otoriter ve antidemokratik bir durumun oluşacağını hayal etmek zor.
Evgeniy Federev (Banka Memıru): Adayların seçim bildirgelerinde var.
Yuriy Stukalov (Sivil Forum isimli liberal bir gençlik örgütünün başkanı): Şeffaf ve dürüst seçimler yoluyla.
Ekonomist, 30, Kadın: Tihanovskaya’nın böyle bir hedefi olduğunu düşünmüyorum. Onun ana sloganı dürüst seçimler, kimin kazanacağını söylemek zor.
Ihar Nikitsin (Öğrenci): Bu soru yeni iktidara.
Serbest meslek, 52, kadın: Bilmiyorum, fakat ülkedeki tüm iktidar yapısı değişmelidir.
Muhasebeci, 55, kadın: Zor soru, iktidarı kim kaparsa artık.
İngilizce öğretmeni, 31, kadın: Onlara sormak lazım. Lukashenko’nun yerine geçebilecek tek aday tamamıyla apolitiktir.
Doktor, 30, kadın: –
Ekonomist, 27, kadın: Barışçıl protestoların amaçlarından biri dürüst seçimlerdir. Bu soruya şimdiden, iktidarda kimlerin olacağını bilmeden cevap veremem.
.
11. (Eğer protestolar sonucu iktidar değişirse) Ukrayna Rus etkisinden kopmak için milliyetçi argümanları öne sürdü. Örneğin; Zaparozni Kazakları, Kiev Prenslikleri vs. bir anda tekrar popüler oldu. Belarus’ta böyle bir eğilim yok bildiğim kadarıyla, o psikolojik kopuş ne üzerine kurulur?
Andrey Pateyçuk/Olga Buşo (Profesyonel poker oyuncusu & Öğrenci / Model & Fotoğrafçı): Milliyetçilik konusu kesinlikle Belarus’ta tutmaz, burada böyle bir sorun yok ve halk veya halkın çoğu sadece ortak bir fikirle birleşmiş, bu fikir dürüst seçimler, iktidarın değişmesi, seçme hakkı vs. Yani özellikle iktidarı değiştirmeyi başarmak en önemlisi ve ilave bahanelere gerek yok.
Artur Udris (Voleybol milli takım oyuncusu): Kopuş her koşulda bir miktar olacak – toplum ortak sorun yüzünden birleşti. Sorun giderildiğinde ise herkes geleceğini farklı görecek ve farklı bir yol izleyecek.
Konstantin Kovalyov (Özel sektör yöneticisi): Ulusal simgeler.
Kirill Rodionov (Profesyonel poker oyuncusu): Bu kopuş mutlaka gerekli mi? Belarus’ta insanlar Rusya’yı düşman olarak görmüyor, Rusya bize saldırmadı (en azından şimdilik), herhangi yarımadamızı ele geçirmedi, hepimizin Rusya’da çok fazla arkadaşı ve tanıdığı var, böyle görüşlerin nereden doğabileceğini anlamıyorum. Halk isterse bazı milliyetçi fikirleri mutlaka daha aktif olarak ortaya çıkacak (belki Belarus dili daha çok gelişecek) fakat şu an en önemli husus bu değildir.
Evgeniy Federev (Banka Memıru): Avrupa Birliği ile yakınlaşma.
Yuriy Stukalov (Sivil Forum isimli liberal bir gençlik örgütünün başkanı): Zor bir soru, belki bağımsızlık ve beyaz-kırmızı-beyaz bayrak fikri.
Ekonomist, 30, Kadın: Bana göre birçok Belarus kendini Rusya’nın uzantısı olarak hissetmiyor ve hiçbir zaman hissetmedi. Lukashenko’nun birleşmiş devlet yaratma çabaları daha çok Rusya’nın başına geçme umutlarıydı. Şu anda protestolarda Rusya yanlısı bir hava görülmüyor. Halk mobilize oldu, birlik ve organizasyon sergilemektedir. Şimdiden her yerde beyaz-kırmızı-beyaz simgeler. Psikolojik olarak insanlar zaten kopmuş bence.
Ihar Nikitsin (Öğrenci): Öğretim kurumlarında objektif milli tarihinin birkaç yıl boyunca okutulması yeterlidir. Ve de Belarus tarihinin geniş çaplı tanıtım kampanyası. Milli değerlerinin oluşması için faydalı olacak.
Serbest meslek, 52, kadın: Barış ve sevgi ülkeyi kurtaracak. Biz barışçıl milletiz.
Muhasebeci, 55, kadın: Tek bir sorunumuz var, o da Lukashenko. Herkesle dost olmak, barış içinde komşuluk ilişkilerimizi sürdürmek istiyoruz. Ruslar da, Ukraynalılar da, Polonyalılar da bizim kardeşlerimizdir ve bu milliyetlerden ülkemizde çok insan yaşıyor.
İngilizce öğretmeni, 31, kadın: Kopuş her yerde olabilir. Nüfusun bir kısmı değişikliklerden ve onları izleyecek krizden çok korkuyor. Bu yüzden ciddi anlaşmazlıklar doğabilir.
Doktor, 30, kadın: Belarus bağımsız devlet olmalı hem Rusya hem de ABD ve Avrupa Birliği ülkeleriyle iş birliği ve dostluk ilişkileri içinde olmalıdır.
Ekonomist, 27, kadın: –
.
12. AB Konseyi’nin bazı Belaruslu yöneticilere yaptırım kararını ve Lukashenko’nun anayasa değişikliğini şart koşarak seçim kararı alınabileceği yönündeki açıklamalarını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Andrey Pateyçuk/Olga Buşo (Profesyonel poker oyuncusu & Öğrenci / Model & Fotoğrafçı): Çok olumlu karşılarım, ne kadar çok yaptırım o kadar iyi, özellikle bunlar ülkenin tamamı ile ilgili değil belli kişiler hakkındaysa. Anayasadaki olası değişiklikler, Lukashenko’nun iktidarını koruma denemesidir, bu yüzden anayasa değişikliklerinin yeni iktidar tarafından yapılacağını umuyorum.
Artur Udris (Voleybol milli takım oyuncusu): Belli kişiler hakkında yaptırımlar için tepkim çok olumlu. Mevcut iktidarla anayasada değişiklikler mümkün değil, bu bir daha gidişini erteleme denemesi olacaktır. Bu devlet başkanı meşru değil, o hiçbir değişiklik yapamaz.
Konstantin Kovalyov (Özel sektör yöneticisi): Avrupa Birliği, Lukashenko’ya karşı yaptırım listesini genişletmeli. Yasa dışı yollarla iktidara el koydu. Yeni seçimler olamaz çünkü yine sahtecilik olacak.
Kirill Rodionov (Profesyonel poker oyuncusu): Lukashenko ve çevresi hakkında yaptırımları onaylıyorum. Lukashenko’nun, sahte seçimin sorumlularının, barışçıl protestocuları darp edenlerin ve katliam yapanların hakkında yaptırımlar çok doğru bir karar. Lukshenko’nun anayasaya değişiklik yapmak istemesi ve yeni seçimler vaadi zaman kazanma denemesinden başka bir şey değildir. İktidarda olduğu sürece yeni seçimlerin daha önceki seçimler gibi sahte olmayacağının garantisi yok.
Evgeniy Federev (Banka Memıru): Avrupa Birliği, Belarus diktatörüne karşı daha sert yaptırımlar uygulamalı. Tüm bu seçimler masal.
Yuriy Stukalov (Sivil Forum isimli liberal bir gençlik örgütünün başkanı): Krizden çıkmamız lazım, o yüzden her fikir iyidir.
Ekonomist, 30, Kadın: Bildiğim kadarıyla Lukashenko hakkında yaptırımlar zaten var. Ana yasasında demokratik değişiklikler yapıldıktan sonra Lukashenko seçimlere katılamaz. Avrupa Birliğinin bu seçimlerin yapılmasına azami destek vermesi gerektiğini düşünüyorum.
Ihar Nikitsin (Öğrenci): Beyan sadece beyandır. Şu anda Avrupa, Belarus’ta olanlara kayıtsız kaldığını gösteriyor. Tek tük “seçimleri tanımıyoruz” beyanları fayda etmez. Belaruslar kendi başlarına çünkü Avrupa büyüklerinin jeopolitik çıkarları belli ki ülkemiz lehine değil.
Serbest meslek, 52, kadın: Avrupa Konseyini destekliyorum. Anayasa değişmemeli, 1994 anayasasına dönmeliyiz.
Muhasebeci, 55, kadın: Tüm bürokratlara karşı yaptırım gerekli, o zaman kendileri Lukashenko’yu kaldırırlar, çünkü çocukları Avrupa’da okuyor ve yaşıyorlar. Lukashenko yeni seçimlere gitmektense ölmeyi tercih eder çünkü kazanamayacağını biliyor.
İngilizce öğretmeni, 31, kadın: Lukashenko’ya karşı çok yaptırımlar vardı, Belarus’un Avrupa ülkeleriyle iş birliği neredeyse hiç gelişmemiş, o yüzden yeni yaptırımlar sıradan Belarusluların hayatına önemli bir değişiklik getirmez.
Doktor, 30, kadın: Bazı Belarus yöneticileri hakkında yaptırımların uygulanması gerektiğini düşünüyorum. 1994 anayasasına dönülmesinin taraftarıyım.
Ekonomist, 27, kadın: Lukashenko’nun kendisi de anayasada yapılacak değişikliklerden ve ondan sonra iktidarı devredeceğinden bahsediyordu. Fakat insanlar buna inanmıyor.