[voiserPlayer]
Türkiye 2023 yılı için turizmden çok şey bekliyor. Bu yıl için şu ana kadar gelen veriler umut vadediyor. Geçen yılın ilk altı aylık dönemine göre yüzde 27’lik artış gösteren turizm gelirleri, bu yılın ilk 6 ayında 21,7 milyar dolar olarak gerçekleşti. Pandemiden önce 2018 yılının ilk 6 ayında 11,4 milyar dolar ve 2019 yılının ilk 6 ayında ise 7,9 milyar dolar olarak gerçekleşen Türkiye’nin turizm gelirleri, 2023’te tarihinin en büyük sıçramasını gerçekleştirmiş durumda.
Türkiye’nin en fazla ziyaretçi sayısına ve en fazla turizm gelirine ulaştığı 2019 yılıyla 2023 yılını karşılaştıracak olursak, 2019 yılında 34,5 milyar dolar turizm geliri elde eden Türkiye’nin ilk 6 aylık turizm performansının, yılın toplamının yalnızca %23’nü oluşturduğunu görülüyor. Bu karşılaştırmayı 2018 yılı ile gerçekleştirdiğimizde ise bu oran %39 olarak karşımıza çıkıyor.
Nitekim, Türkiye’ye gelen ziyaretçi sayılarında, özellikle Ağustos ayından Ekim sonuna kadar ciddi bir artış yaşandığı 2019 yılının turizm istatistiklerinde de gözlemleniyor. 2018 ve 2019 yıllarını baz alarak 2023 yılının turizm gelirleri için bir simülasyon yapacak olursak Türkiye’nin 2023 yılı toplam turizm gelirlerinin 55 ila 65 milyar dolar bandında gerçekleşeceğini öngörebiliriz.
2023 yılının ilk 6 ayında turist başına yapılan harcamaların 940 dolar civar olduğu görülürken önceki yıllara göre bu alanda da ciddi bir sıçrama yaşandığı anlaşılıyor. TCMB verilerine göre, geçmiş yıllarda turistlerin yeme-içme harcamalarının yapılan toplam harcamaların içinde %25-30 arasında bir pay aldığı biliniyor. Türkiye’de 2023 yılının ilk 6 ayında, turistlerin harcamalarının yeme-içme sektörüne doğrudan katkısının takriben 5,5 ila 6 milyar dolar arasında olduğunu tahmin edebiliriz.
Nuri Ersoy’un Bakanlık Performansı
Devleti bir anonim şirket gibi yönetmek istediğini geçmişte birçok kez ifade eden Cumhurbaşkanı Erdoğan, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçişle birlikte bakanlıkların ve bakanların niteliğini de ciddi anlamda dönüştürdü. Buna şüphesiz en iyi örneklerden biri Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy oldu. Kültür ve Turizm Bakanlıkları birleştirildi ve başına iş insanı Ersoy getirildi. Bakanlığı döneminde reklam ve tanıtım bütçesinin artışıyla övünen Ersoy’un, ETS Tur ve Maxx Royal otellerinin sahibi olduğu biliniyor.
Kültür Bakanlığının çeşitli harcamalarıyla eleştirilen Ersoy, Emine Erdoğan’ın kitabı için bakanlık bütçesini kullanmıştı. Ülkenin kültür mirasına dair son derece ciddiyetsiz çalışmaların yapıldığı kadar, Kız Kulesi ve Galata Kulesi’nin restorasyonu gibi önemli işler de tamamlandı. Haydarpaşa Garı’nın restorasyon çalışmaları ise sürüyor.
Pandemi döneminde ülkenin önemli servet sahibi sanatçılarını kollayan devlet, yerel sanatçıları ise yeteri kadar desteklememekle suçlanmıştı. Müzik yasağı skandallarına imza atan bakanlık, İslamlaşmanın bir sonucu olarak seküler yaşamı mümkün olduğunca kamusal alandan daraltma çabasında oldu. Ancak turistlere yönelik son derece ciddi kolaylıklar sağlandı. Hatta Türk insanını aşağılayan reklam çalışmaları dahi Dışişleri Bakanlığı marifetiyle gerçekleşmiş oldu.
Airbnb Meselesi ve Regülasyon İhtiyacı
Türkiye’de konaklama endüstrisinde bir alternatif olarak ortaya çıkan Airbnb, tıpkı Uber’de yaşandığı gibi bir takım regülasyon sorunlarını beraberinde getirdi. Kaliforniyalı bir şirketin Türk otel işletmeciliğini bu denli zor duruma sokması, elbette işin ironik tarafı. Ancak şirketin turizmin konaklama boyutuna farklı bir bakış açısı katmış olduğu ve tüketiciler tarafından son derece işlevsel bulunduğu bir gerçek. Airbnb, ev sahipleriyle kısa süreli konaklama ihtiyacı olan tüketicileri bir araya getiriyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Türk ekonomisini alt üst eden faiz politikası, enflasyonun rekor düzeylere çıkmasına ve bunun sonucu olarak da konut satışlarında talebin artmasına neden oldu. Bunun yanında yabancılara yapılan konut satışları da İstanbul’da emlak piyasasını yükseltti.
Astronomik kiralarla barınma sorunu yaşayan yurttaşları koruma amacıyla getirilen maksimum %25 kira zammı, ev sahiplerini Airbnb’ye yönlendirdi. Hatta apartman sahipleri, mülklerini Airbnb’ye uygun olarak yeniden restore ettiler. Airbnb’yi tüketiciler ve ev sahipleri açısından bu kadar kazançlı kılan nokta ise bu alanda henüz regülasyon yapılmamış olması.
Bakanlık Çok Geç Adım Attı
Özellikle deniz turizminin revaçta olduğu dönemde, doluluk oranları azalan orta ölçekli turizm konaklama tesisleri, Airbnb hususunda regülasyon eksikliklerinden kaynaklanan kayıplar da yaşadılar. Konaklama vergisi, KDV ve kurumlar vergisi ödeyen otel işletmecileri; Fatih, Beyoğlu, Beşiktaş ve Kadıköy başta olmak üzere, İstanbul’da ev sahiplerinin turistlere günlük, haftalık veya aylık olacak şekilde evlerini kiralamasıyla cirolarında ciddi bir düşüşle karşı karşıya kaldılar.
Gerçekleştirdiğim görüşmelerde sektör temsilcileri, turizmde bu yıl geçtiğimiz yıla göre %23 artış olmasına rağmen, turizm amaçlı konaklamanın %19’nun evlerde yapılmasının, haksız kazanca yol açtığının ve devletin de vergi kaybına uğradığının altını çiziyorlar. En geç yıl sonunda uygulamaya geçecek yeni düzenleme ile günlük konaklama başına vergi alınacak ve otellerde olduğu gibi kimlik bildirimi zorunlu olacak.
Günübirlik konaklamanın uluslararası bir standarda kavuşmasını hedefleyen düzenlemeyle Airbnb yapan ev sahiplerinin günübirlik konaklama sertifikası alması zorunlu hale gelecek. Bu konuda Medyascope’tan Ali Deniz Çakır’a değerlendirmelerde bulunan Avukat Ali Güvenç Kıvanç, kararın doğru bir adım olduğunu ve bu düzenlemeyle haksız kazancın önüne geçileceğini söyledi.