Daktilo 1984Daktilo 1984
    • Hakkımızda
    • İletişim
    • E-Bültene Abone Ol
    Facebook Twitter Instagram Telegram
    Twitter Facebook YouTube Instagram WhatsApp
    Daktilo 1984Daktilo 1984
    Destek Ol Abone Ol
    • İZLE
      • Çavuşesku’nun Termometresi
      • Varsayılan Ekonomi
      • 2’li Görüş
      • İki Savaş Bir Yazar
      • Yakın Tarih
      • Mayhoş Muhabbetler
      • Tümünü Gör
    • OKU
      • Yazılar
      • Röportajlar
      • Çeviriler
      • Asterisk2050
      • Yazarlar
    • DİNLE
      • Çerçeve
      • Zedcast
      • Tuhaf Zamanların İzinde
      • SenSensizsin
      • Tümünü Gör
    • D84 FYI
      • Hariçten Gazel
      • Avrupa Gündemi
      • ABD Gündemi
      • Altüst
    • D84 INTELLIGENCE
      • Kitap Yorum
      • Göç Sorunu
      • Başkanlık Sistemi Projesi
      • Devlet Kapasitesi Liberteryenizmi
      • Herkes için Siyaset Bilimi
      • Yapay Zeka
    Daktilo 1984Daktilo 1984
    Anasayfa » EYT: Ev Yapımı Tuzak
    Yazılar

    EYT: Ev Yapımı Tuzak

    Cem Özen7 Ekim 20244 dk Okuma Süresi
    Paylaş
    Twitter Facebook LinkedIn Email WhatsApp

    2023 Cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde alınan karar ile 2 milyon kişi emekli edildi.

    Bunların önemli kısmı 50 yaşın altında olan kişilerdi. Erken emekli olanların yaş ortalaması 48,1 oldu.

    Seçimleri kazanmak için yapılan bu popülist hamle ile Türkiye’nin sosyal güvenlik dengesi tamamen bozuldu. Şimdi de adına kademeli emeklilik denilen ve EYT’den faydalananlara ek olarak yeni insanları erken emekli etmeye yönelik başka bir girişim var. Türkiye, rasyonel ve geleceğe yürüyen bir ekonomiye sahip olacaksa bu tür popülist hamlelere karşı çıkmalı.

    Bir EYT Hikayesi

    Demirel hükümetinin çıkardığı yasa, Türkiye’nin bütçesinde büyük bir delik açmıştı. Buna göre kadınların 38 ve erkeklerin 43 yaşında emekli olmasının önü açılmıştı. 1999 seçimlerinde iktidara gelen DSP-MHP-ANAP hükümeti IMF ile yeni bir ekonomik program uygulamaya başlamıştı. İktidar 17 Ağustos depreminin getirdiği şoku da fırsat bilip erken emekliliği kaldırarak yeniden yaş sınırı getirdi. Buna göre kadınlar 58 erkekler ise 60 yaşında emekli olabilecekti.

    Sonrasında 2001 krizi ve yeni IMF programının yeni bir siyasi iktidar (AKP) korumasında hayata geçirilmesi ile Türkiye 2000’li yıllarda, büyüme, istihdam ve daha da önemlisi yaygın refah ile tanıştı. Türkiye 2000’li yıllarda nitelikli şekilde büyüdü, orta sınıfların refahı ve tüketimi arttı.

    Ancak 2010’lu yıllarda erken emekli olmak isteyenler yavaş yavaş örgütlenmeye başladılar. Artık sosyal güvenlik ile ilgili ne konu varsa bu konuda kurulmuş EYT dernekleri gündemi esir almaya başladı.

    Türkiye, genç nüfusuna dayalı demografik fırsat penceresini konuşmak yerine EYT konuşmaya başladı. 45 yaşında insanlar emekli olamadıkları için devleti suçlamaya ve erken yaşta emekliliğin hakları olduğunu iddia etmeye başladılar. Aslında AKP hükümeti uzun süredir popülist pek çok siyasi hamleye kapı açsa da EYT gibi yıkıcı etkileri açık olan bir şeye yanaşmadı… Ta ki 2023 yılına kadar.

    İktidarı kaybetmekten korkan Erdoğan hükümeti, Türkiye’nin sonraki on yıllarını etkileyecek o kararı aldı ve 2 milyon kişiyi erken emekli yaptı. Bütçe üzerindeki yük, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’e göre milli gelirin %2’si kadar oldu. Erdoğan seçimi kazandı ama Türkiye ekonomisini enkaza çıkararak bunu başardı.

    Sonrasında uygulanan ekonomi programı pek çok musluğun kapatılmasını gerektiriyordu. Emekli maaşları da bundan nasibini aldı. Almak zorunda kalındı, çünkü bütçeye inanılmaz bir yük getiriyordu. Sonuçta emekli maaşları enflasyon altında ezildi ve bunun siyasi bedeli, belediye seçimlerinin kaybedilmesi olarak ödendi. EYT, emekli olanların çok düşük emekli maaşına mahkum olduğu bir sosyal güvenlik sistemine yol açtı.  

    Kademeli Emeklilik?

    EYT, son olarak 8 Eylül 1999’da işe girenleri kapsıyordu ve sonradan işe girenler bunun dışındaydı. Yani 8 Eylül’de işe giren bir erkek 43 yaşında emekli olabilirken 9 Eylül’de işe giren ise 60 yaşında emekli olacak. Dolayısıyla bunun düzeltilmesini isteyen ve kademeli emeklilik sistemini savunanlar şimdi aynı EYT gibi örgütlenerek hükümet üzerinde baskı kurmaya çalışıyor.

    Tabi ki bu işten çıkarı olanlar da var ve dernekleşiyorlar. Kendilerine “sosyal güvenlik uzmanı” diyen bazı kişiler televizyonlarda bunun propagandasını yapıyor. Hedefleri, 2028 seçimleri öncesinde aynı EYT’de yaptıkları gibi Türkiye’nin geleceğini yakmak adına kendi programlarını hayata geçirmek.

    Türkiye’nin Geleceği ve EYT

    Türkiye hiçbir zaman kaynakları geniş bir ülke olmadı. Ama çoğu zaman kaynaklarını yanlış ve verimsiz yerlere harcadı. Zaten gelişmekte olan ülkelerin genel kaderi de çoğunlukla rasyonel ekonomik hamleler yerine siyasi ve popülist hamlelere mahkum kalması ve bu çemberi kıramamasından geçiyor.

    Türkiye gibi krizler içinde boğuşup yaklaşık 10 yıldır yerinde sayan ve hatta geri giden bir ülkenin 43 yaşındaki insanları emekli yapması zaten rasyonalite ile açıklanamaz. Fakat bir fark var. EYT kararı geçmişteki popülist hamlelerden çok daha yıkıcı etkileri olan bir hamle.

    EYT’nin bütçe üzerindeki yükü önümüzdeki on yıllar boyunca devam edecek. Emekli maaşları hiçbir zaman yüksek olamayacak. Bir kötü haber daha var: demografi. Türkiye yaşlanan bir ülke. Doğurganlık hızı müthiş düşüş yaşayan Türkiye’de aktüeryal denge her geçen gün bozuluyor. EYT ve olursa kademeli emeklilik bu bozulmayı çöküşe sürükledi.

    Dolayısıyla bu noktada “verilen hak geri alınmaz” gibi kavramlar geri plana düşüyor. Yönetilemez olan şeylerin hak olarak ele alınması, devlet yönetimlerinin kaldıramayacağı bir şey. Türkiye, bütçesi yönetilemeyen veya emeklilerine bakamayan bir ülke olma yolunda ilerliyor. Yani EYT bir hukuki hak olmanın dışında Türkiye bütçesi için “Force Majeure” bir etki taşıyor. Eğer devlet bölünürse ya da yıkılırsa EYT’li olmanın anlamı kalmayacak.

    Bu karar yüzünden genç insanlar hem çok geç emekli olacaklar hem de alacakları maaş geçinmelerine yetmeyecek. Türkiye’nin gençleri bunu görüyor ve karamsarlıkları artıyor.

    Bu konuda çözüm belli: EYT’yi ne kadar geriletilebiliyorsak o kadar geriletmek. Örneğin çözüm, yaş sınırını geri getirmek ya da kademeli maaş sağlamak olabilir. Yani 60 yaşından önce emekli olanlara düşük bir maaş, normal emeklilere de normal maaş verilebilir.

    Aksi takdirde Türkiye Cumhuriyeti bütçesi 21. yüzyılın sonunu göremeyebilir.

    Ekonomi L1 Siyaset
    Paylaş Twitter Facebook LinkedIn Email WhatsApp
    Önceki İçerikABD Gündemi: Harris-Trump Karşılaşması, Anketlerde Son Durum, New York’ta Rüşvet Skandalı
    Sonraki İçerik Teknoloji Gündemi: Vietnam’ın Yükselişi, Nükleer Santraller Geri mi Geliyor?

    Diğer İçerikler

    Videolar

    Parlamenter Sistem Nasıl Geri Gelecek? | Çavuşesku’nun Termometresi #252

    8 Mayıs 2025 Melis Konakçı, İlkan Dalkuç ve Burak Bilgehan Özpek
    Yazılar

    Savaşların Kazananı Olur Mu?

    7 Mayıs 2025 Oytun Meçik
    Yazılar

    Türkiye’de Serbest Gazeteciliğin Geleceği: Zorluklar ve Çözüm Yolları

    3 Mayıs 2025 Gökhan Korkmaz

    Yorumlar kapalı.

    Güncel İçerikler

    Turkey and Israel: Intense Geopolitical Rivalry from the Mediterranean to Central Asia

    8 Mayıs 2025 D84 INTELLIGENCE Reza Talebi

    Savaşların Kazananı Olur Mu?

    7 Mayıs 2025 Yazılar Oytun Meçik

    Dünya Gündemi: İsrail Gazze’yi Kalıcı Şekilde İşgale Hazırlanıyor

    6 Mayıs 2025 Bültenler Bahadır Çelebi

    Türkiye’de Serbest Gazeteciliğin Geleceği: Zorluklar ve Çözüm Yolları

    3 Mayıs 2025 Yazılar Gökhan Korkmaz

    E-Bültene Abone Olun

    Güncel içeriklerden ilk siz haberdar olun




    Archives

    • Mayıs 2025
    • Nisan 2025
    • Mart 2025
    • Şubat 2025
    • Ocak 2025
    • Aralık 2024
    • Kasım 2024
    • Ekim 2024
    • Eylül 2024
    • Ağustos 2024
    • Temmuz 2024
    • Haziran 2024
    • Mayıs 2024
    • Nisan 2024
    • Mart 2024
    • Şubat 2024
    • Ocak 2024
    • Aralık 2023
    • Kasım 2023
    • Ekim 2023
    • Eylül 2023
    • Ağustos 2023
    • Temmuz 2023
    • Haziran 2023
    • Mayıs 2023
    • Nisan 2023
    • Mart 2023
    • Şubat 2023
    • Ocak 2023
    • Aralık 2022
    • Kasım 2022
    • Ekim 2022
    • Eylül 2022
    • Ağustos 2022
    • Temmuz 2022
    • Haziran 2022
    • Mayıs 2022
    • Nisan 2022
    • Mart 2022
    • Şubat 2022
    • Ocak 2022
    • Aralık 2021
    • Kasım 2021
    • Ekim 2021
    • Eylül 2021
    • Ağustos 2021
    • Temmuz 2021
    • Haziran 2021
    • Mayıs 2021
    • Nisan 2021
    • Mart 2021
    • Şubat 2021
    • Ocak 2021
    • Aralık 2020
    • Kasım 2020
    • Ekim 2020
    • Eylül 2020
    • Ağustos 2020
    • Temmuz 2020
    • Haziran 2020
    • Mayıs 2020
    • Nisan 2020
    • Mart 2020
    • Şubat 2020
    • Ocak 2020
    • Aralık 2019
    • Kasım 2019
    • Ekim 2019
    • Eylül 2019
    • Ağustos 2019
    • Temmuz 2019
    • Haziran 2019
    • Mayıs 2019
    • Nisan 2019
    • Mart 2019

    Categories

    • Asterisk2050
    • Bültenler
    • Çeviriler
    • D84 INTELLIGENCE
    • EN
    • Forum
    • Özetler
    • Podcast
    • Röportajlar
    • Uncategorized
    • Videolar
    • Yazılar
    Konular
    • Siyaset
    • Ekonomi
    • Dünya
    • Tarih
    • Kültür Sanat
    • Spor
    • Rapor
    • Gezi
    İçerik
    • Yazılar
    • Podcast
    • Forum
    • Röportajlar
    • Çeviriler
    • Özetler
    • Bültenler
    • D84 INTELLIGENCE
    Konular
    • Siyaset
    • Ekonomi
    • Dünya
    • Tarih
    • Kültür Sanat
    • Spor
    • Rapor
    • Gezi
    Sosyal Medya
    • Twitter
    • Facebook
    • Instagram
    • Youtube
    • LinkedIn
    • Apple Podcast
    • Spotify Podcast
    • Whatsapp Kanalı
    Kurumsal
    • Anasayfa
    • Hakkımızda
    • İletişim
    • Yazarlar
    • İçerik Sağlayıcılar
    • Yayın İlkeleri ve Yazım Kuralları
    © 2025 DAKTİLO1984
    • KVKK Politikası
    • Çerez Politikası
    • Aydınlatma Metni
    • Açık Rıza Beyanı

    Arama kelimesini girin ve Enter'a tıklayın. İptal etmek için Esc'ye tıklayın.

    Çerezler

    Sitemizde mevzuata uygun şekilde çerez kullanılmaktadır.

    Fonksiyonel Her zaman aktif
    Sitenin çalışması için ihtiyaç duyulan çerezlerdir
    Preferences
    The technical storage or access is necessary for the legitimate purpose of storing preferences that are not requested by the subscriber or user.
    İstatistik
    Daha iyi bir kullanıcı deneyimi sağlamak için kullanılan çerezlerdir The technical storage or access that is used exclusively for anonymous statistical purposes. Without a subpoena, voluntary compliance on the part of your Internet Service Provider, or additional records from a third party, information stored or retrieved for this purpose alone cannot usually be used to identify you.
    Pazarlama
    Size daha uygun içeriklerin iletilmesi için kullanılan çerezlerdir
    Seçenekleri yönet Hizmetleri yönetin {vendor_count} satıcılarını yönetin Bu amaçlar hakkında daha fazla bilgi edinin
    Seçenekler
    {title} {title} {title}