Türkiye’nin en önemli gündemlerinden biri olan 2024 Yerel Seçimlerine 3 gün kaldı. Seçimler yaklaşırken sosyal medya platformlarından yapılan siyasi reklamlar da her geçen gün arttı.
İnsan odaklı bir internet ekosistemi yaratmak için yola çıkan ve teknoloji firmalarının ihlallerini “gözlerimiz üzerlerinde” diyerek ortaya çıkarmaya çalışan Gözlemevi, 26 Mart tarihli analizinde siyasi mikro hedefleme kampanyalarına değindi.
Özellikle Cambridge Analytica skandalı ile bütün dünyada seçimlere mikro hedefleme ile müdahale konusu gündem olmuştu. Gözlemevi’nin çalışma alanlarından biri de seçimlerde mikro hedefleme üzerine analizler yayınlamak. Bu kapsamda yerel seçimlere değinen ilk analiz Mart başında yayınlanmıştı. Analize göre 24 Ocak 2024 – 22 Şubat 2024 tarihleri arasında 35 milyon liraya yakın bir miktar Meta’daki siyasi reklamlar için harcanmış. Büyük teknoloji firmalarının yarattığı mikro hedefleme araçlarını tanımak, insan hakları ve özgürlükleri korumak için de oldukça önem taşıyor.
Gözlemevi’nin analizinde yer alan ilginç gözlemlerden biri de bu seçimde CHP’nin seçim harcamalarının bir önceki seçime göre çok daha artmış olması. Fakat belki de analizde en çarpıcı gözlem, bir kez daha büyük teknoloji firmalarının gerekli sorumluluğu almadığını görmek.
Facebook ve Instagram platformlarının sahibi Meta siyasi reklamların tamamını kayıt altına alıyor ve reklam verenlerin kimlik bildirimi yapması zorunluluğu var. Ancak analizde de görüleceği üzere iki farklı aday hakkında negatif mesaj yayan iki farklı hesap var. Bu hesaplar milyonlarca kullanıcıya ulaşan siyasi reklamlar vermişler. Ancak buna rağmen bu kimlik bildirimini gerçekleştirmemişler. Yani bu reklamları kim veriyor bunu bilmiyoruz.
Analizden Önemli Tespitler
| Son 30 günde Meta üzerinden siyasi ve sosyal meselelerle ilgili 35 milyon 664 bin 160 TL’lik reklam harcaması gerçekleşti. |
| CHP, Türkiye genelinde AKP’den 1.74 kat daha fazla reklam harcaması yaptı. AKP İstanbul’u Reklamlarla Zorluyor: AK Parti adayları toplam 5 milyon 448 bin 214 TL harcarken CHP İstanbul için toplam 4 milyon 103 bin 291 TL reklam harcaması gerçekleştirmiş. Murat Kurum’un Facebook sayfası son 30 günde 3 milyon 465 bin 192 TL reklam harcarken Ekrem İmamoğlu’nun sayfasında ise 3 milyon 136 bin 337 TL harcanmış. |
| Algıya odaklanan hesaplar da reklam harcaması gerçekleştiriyor: “İstanbul Gerçekleri” ve “Unutma İstanbul” adlı iki hesap, Ekrem İmamoğlu ve Murat Kurum’a karşı ağır ithamlarda bulunuyor. İstanbul Gerçekleri Sayfası, İmamoğlu’nun vaatlerini tutmadığı mesajını yaygınlaştırmaya çalışıyor. Hesaptan son 30 günde 75 bin 828 TL harcama yapılmış. Unutma İstanbul Sayfası, İBB’nin AK Parti dönemindeki bazı uygulamalarının halkın zararına olduğu mesajını yaygınlaştırıyor. Hesaptan son 30 günde 185 bin 400 TL harcama yapılmış. |
2024 Türkiye Yerel Seçimleri Siyasi Mikro Hedefleme Kampanyalarının Analizi
Seçimlere kısa bir süre kala Facebook’taki reklam harcamaları ise günlük 10 milyon liraya yaklaşmış durumda. Bu reklamlarda milliyetçi seçmenler yoğun hedef altında. Ülkü Ocakları, milliyetçi müzik gibi kategoriler hem AK Parti hem de CHP mikro hedefleme stratejilerinde sıkça kullanılıyor.
Tesettür, Gazze, Arapça, Filistin, Semerkand Aile, İlahiyat Fakültesi gibi anahtar kelimeleri sıkça kullanan ve İslami hassasiyetler üzerine hedefleme yapan “İstanbul Gerçekleri” hesabı, tek bir iddiayı yaygınlaştırmak üzere kurulmuş görünüyor; o da “Ekrem İmamoğlu’nun vaatlerini yerine getirmediği.” “Unutma İstanbul” hesabıyla beraber algı hesabı olarak yer verilen iki sayfadan biri olan “İstanbul Gerçekleri” de harcamalarını gittikçe artırarak 22 Mart günü en çok harcama yapan 10. hesap konumuna geldi.
Son günde en çok dijital reklam harcaması yapan 10 Meta hesabı aşağıdaki gibi:
CHP Meta hesabının son 7 günde yaptığı dijital reklam harcaması toplamı: ₺7.343.601
Ekrem İmamoğlu Meta hesabının son 7 günde yaptığı dijital reklam harcaması toplamı: ₺2.293.435
Murat Kurum Meta hesabının son 7 günde yaptığı dijital reklam harcaması toplamı: ₺1.112.546
Hakan Tütüncü Meta hesabının son 7 günde yaptığı dijital reklam harcaması toplamı: ₺1.063.940
AK Parti İstanbul Meta hesabının son 7 günde yaptığı dijital reklam harcaması toplamı: ₺838.744
Mansur Yavaş Meta hesabının son 7 günde yaptığı dijital reklam harcaması toplamı: ₺267.760
*Harcamalar sadece 22.03.2024 gününü kapsamaktadır.
Genel Değerlendirme
Dijital seçim reklamları ve mikro hedefleme, siyasi partiler ve adaylar için seçmenlere onların ilgi alanlarına göre özelleştirilmiş mesajları iletme imkanı tanısa da bu yöntemler manipülasyon ve dezenformasyon için rahatlıkla kullanılabiliyor. Post-truth çağının hızlı dijital evreninde sıklıkla karşımıza çıkan dezenformasyon ve manipülasyonlar ise demokratik süreçleri bozuyor.
Özellikle Facebook gibi Türkiye’de de son derece yaygın bir kullanım alanına sahip sosyal medya devlerinin siyasi reklamları etkin bir şekilde dezenformasyon testine tabi tutmaması, yanıltıcı bilgilerin hızla yayılmasına ve seçmenlerin manipüle edilmesine yol açıyor.
Böylece, demokrasinin hayata geçebilmesi için temel değerlerden biri olan bilgilendirilmiş seçmen ilkesi tahrip oluyor. Kutuplaşma artıyor, rasyonel bir kamusal tartışmanın imkanları kalmıyor. Zaten pamuk ipliğine bağlı olan demokrasi bir de bu açıdan zarar görmüş oluyor. “Facebook’un dezenformasyonla mücadeledeki zayıflığı Türkiye’de seçimleri tehlikeye atıyor mu?” sorusu ise cevaplanması gereken bir soru olarak kalıyor.
Harcama yapılan kategorilere buradan ulaşabilirsiniz.