Avrupa Gündemi Bülteni (18 – 30 Kasım 2024)
Avrupa yine seçim gündemiyle meşgul. Romanya cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turunu sürpriz bir aday kazanırken, seçimin sonucunu etkilediği için TikTok uygulaması tepkileri üzerine çekiyor.
Almanya’da Şansölye Olaf Scholz, Şubat ayındaki erken seçim için yeniden SPD’nin adayı oldu. Moldova’da ise cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci turunu AB yanlısı Maia Sandu kazandı.
Romanya’da Olaylı Seçim
2024 yılı her zaman vurguladığım gibi seçimler yılıydı. Bu bültende de şimdiye kadar bir çok seçimi konuştuk, bu seçimlerden en sonu ise Romanya’daki cumhurbaşkanlığı seçimiydi. 24 Kasım günü cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turu yapıldı. 1 Aralık’ta ise parlamento seçimleri olacak ve 8 Aralık’ta ise cumhurbaşkanlığın seçimlerinin ikinci turu gerçekleşecek.
Ancak bu satırları yazarken bile 24 Kasım’da yapılan seçimlerin etkisi bitmiş değildi ve Romanya’nın yüksek mahkemesi, cumhurbaşkanlığı seçiminin birinci turunun oylarının tekrar sayılması gerektiği konusunda karar verdi.
Sandıktan birinci turda %22,9 ile birinci çıkan bağımsız aday Călin Georgescu aslında pek tanınmayan ve kazanması beklenmeyen bir kişiydi. Bu yüzden özellikle Batı medyasının gözleri son bir haftadır Romanya’nın üzerinde. Bu vesile ile gelin biz de Romanya’yı ve Călin Georgescu’yu mercek altına alalım.
Kimdir Bu Călin Georgescu?
Birleşmiş Milletler’de de bir dönem çalışmış olan Georgescu aslında Romanya hükümetine de yabancı bir isim değil, zira dönem dönem Romanya bakanlıklarına danışmanlık da yapmış birisi. Bu seçime bağımsız bir aday olarak katılmadan önce sağ/aşırı sağ parti Rumen Birliği İttifakı (AUR) partisindeydi. Ancak parti içerisinde görüş ayrılığı yaşanıp Georgescu’nun görüşlerinin aşırı bulunması nedeni ile partiden ayrıldı.
Aşırı sağ ve popülist olarak sınıflandırılan Georgescu, Kremlin yanlısı olarak biliniyor, Putin’i övdüğü demeçleri olmakla birlikte AUR partisinden ayrılığının ana sebeplerinden bir tanesi olarak parti içinde “Rusya yanlısı” olarak görülmesi olduğu söyleniyor.
Diğer Adaylar Kim(di)?
Dediğim gibi aslında Georgescu’nun yakaladığı bu başarıyı kimse beklemiyordu fakat şu an kazanmasına en yüksek ihtimalle bakılan aday o oldu. Peki diğer adaylar kimdi?
Georgescu’nun ardından ikinci olan aday %19,17 ile Romanya’yı Kurtarma İttifakı (USR) partisinden Elena Lasconi oldu. Üçüncü olan aday ise halihazırda Sosyal Demokrat Parti’den (PSD) Romanya Başbakanı olan Marcel Ciolacu oldu. Bu seçim hezimetinden sonra Romanya Başbakanı PSD’nin parti liderliğinden istifa etti.
Böylelikle ikinci turda Georgescu ile yarışacak olan aday Elena Lasconi oldu. Lasconi eski bir gazeteci ve merkez sağ, liberal USR’ın adayı. Lasoni’nin seçim kampanyası sayfasına bakınca yapacakları arasında gelir vergisinin düşürülmesi, yolsuzlukla mücadele ve çiftçilere mali yardımı sıralanıyor.
Lasconi dış ilişkiler konusunda ise AB yanlısı. Romanya’nın AB’deki rolünü güçlendireceğinden bahsediyor ve Ukrayna’yı desteklediğini vurguluyor. Rusya, Çin ve İran’ı ise “özgürlüğün düşmanları” olarak tanımlıyor.
Beklenmeyen bir isim olan Georgescu, Avrupa’da popülizm ve aşırı sağın yükselişinin başka bir işareti olarak okunuyor.
Seçimlerde TikTok’un Etkisi
Seçim tartışmalarının ana ekseninde ise ilginçtir ki TikTok var. Georgescu’nun TikTok uygulamasında 450 binden fazla takipçisi ve 5 milyonun üzerinde beğenisi var. Seçim kampanyasının önemli bir kısmını da TikTok platformunu etkili bir şekilde kullanmaya adamış.
Georgescu’nun TikTok sayfasına baktığınızda genelde çıktığı televizyon programlarından havalı bir arka plan şarkısı eşliğinde kesitler paylaştığını görebilirsiniz. Videolarda aynı zamanda gömülü altyazılar var ve Grogescu önemli bir söz söylediği zaman o söz altyazılarda neon renklerde yeşil, sarı, kırmızı veya mavi olarak veriliyor. Videolarında belki de en çok “Romanya’nın asıl öncelik vermesi gereken konunun Romanya halkının kendisi olması gerektiği” mesajını tekrarlıyor.
Rusya ve Ukrayna konusunda da çokça demecini paylaşıyor ve genelde bu konudaki videoları daha çok izleniyor. Bir videosunun açıklama kısmında ne kendi destekçilerinin ne de Romanya halkının Putin ve Ukrayna ile bir ilgisinin olmadığı belirtiyor. Georgescu özellikle Romanya’da ilgilenilmesi gereken sorunlar varken “kendimizle ilgili olmayan konularda çok ısrar ediyoruz” diyor.
Seçimden sonra paylaştığı bir videosunun açıklamasında ise “Ukrayna’daki savaş bitmeli ve bunun stratejisi savaş değil, barıştır” diyor. Açıklamanın devamında da Georgescu’nun Romanya’yı NATO’dan ve Avrupa Birliği’nden çıkartacağı iddiasının kesinlikle yalan olduğu vurgulanıyor.
Peki, bunun seçim ile ne ilgisi var? Hem Romanya mahkemesi hem de AB, seçim sonuçları için TikTok’u suçluyor. İddialara göre TikTok, Georgescu’nun profiline siyasi bir lider olduğuna ve videoların seçim kampanyasına bağlı olduğunu dair bir ibare eklememiş ve bu yüzden Tiktok’un Georgescu’ya iltimas geçtiği iddia ediliyor.
Romanya’yı Bundan Sonra Ne Bekliyor?
Yazının başında da belirttiğim gibi oyların tekrar sayılmasına karar verildi. Sayım devam ederken 1 Aralık’ta ise parlamento seçimi olacak, 8 Aralık’ta da cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci turu gerçekleşecek.
Ancak şu an neler olacağı muallakta. Seçimde şaibe olduğu kararına varılırsa birinci turun tekrarlanması istenecek, mahkeme ise bu kararı 2 Aralık’ta açıklayacağını duyurdu. Romanya şu anda, parlamento seçimiyle, cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci turu ile ve belki de ilk turun iptali ile karşı karşıya. Bu fırtınalı siyaset sahnesinin Romanya için ne demek olduğunu ise zamanla göreceğiz.
(Kısa) Devam Haberler Köşesi
Gündem son zamanlarda yoğun. Seçimler ve dağılan hükümetler konu olunca devam haberleri gözden kaçıyor. Bu yüzden son dönemde yazdığım konuların devamını bu kısa bölümde anlatacağım.
Olaf Scholz’un Adaylığı Kesinleşti
Bildiğiniz üzere Almanya 23 Şubat 2025’te erken seçime gidiyor. Bu erken seçime yol açan etkenleri daha detaylı öğrenmek için Kasım ayının ilk bültenine bakabilirsiniz.
Tüm bu olaylar zincirinde Olaf Scholz’un tekrar aday olup olmayacağı tartışılıyordu. Scholz’un halk tarafından beğeni oranı çok düşük ve kendi partisi Sosyal Demokrat Parti’nin (SPD) içinde de Scholz’un tekrar aday olmasını istemeyen çok kişi vardı; bu yüzden SPD’nin adayının kesinleşmesi gecikti.
Scholz, beğenisini kaybederken Almanya’nın Savunma Bakanı ve SPD’nin içinden olan Boris Pistorius’un yıldızı parlıyordu. Hem halk tarafından beğenisi yüksekti hem de parti içinde güçlü bir aday olarak görülüyordu.
Ancak basında adaylığının ihtimali konuşulup değerlendirilirken Pistorius aday olmak gibi bir amacının olmadığını açıkladı. Geçtiğimiz günlerde SPD bütün olanlara rağmen maçın yarısında oyuncu değiştirmedi ve SPD’nin adayının Olaf Scholz olduğu duyuruldu.
Moldova’da İkinci Turun Kazananı Maia Sandu Oldu
Bir diğer devam haberi ise daha önce konu ettiğim Moldova cumhurbaşkanlığı seçiminin 3 Kasım’da gerçekleşen ikinci turu. Halihazırda Cumhurbaşkanı olan, PAS (Eylem ve Dayanışma) partisinden Maia Sandu ikinci turda %55 alarak tekrar Moldova’nın cumhurbaşkanı oldu. Sandu merkez sağ, liberal ve AB yanlısı bir siyasetçi. Hatırlarsak 2023 AB Liderler Zirvesinde Moldova’nın adaylık müzakerelerine başlaması kararlaştırılmıştı.
Sandu’nun cumhurbaşkanı olması ile en azından görev süresi bitene kadar Moldova, AB yolunda emin adımlarla ilerleyeceğe benziyor. Ancak AB’ye üye olmak çok uzun ve meşakkatli bir iş, bunu da göz ardı etmemek lazım.