Türkiye tarihinin en büyük deprem felaketini yaşıyor. Büyüklükleri Pazarcık’ta 7,7 ve Elbistan’da 7,6 olarak ölçülen ve 10 ilde büyük yıkıma yol açan depremlerde AFAD’ın son açıklamalarına göre hayatını kaybedenlerin sayısı (10/02/2023 saat: 19:00 itibarıyla) 19 bin 388’e yükseldi, yaralı sayısı ise 77.711’e ulaştı. 75.780 vatandaşın deprem bölgesinden diğer illere tahliye edildiğini duyuran AFAD, diğer ülkelerden arama kurtarma çalışmaları için 6.810 personelin bölgeye gönderildiğini açıkladı.
Can kaybı şimdiden 1999 Marmara Depremi’nde hayatını kaybedenlerin sayısını geçerken yıkılan bina sayısı ise 6.444 olarak bildirildi. Tüm Türkiye’de deprem felaketinin ardından özel sektör kuruluşları, sivil toplum örgütleri, ticaret odaları, belediyeler ve vatandaşlar; arama kurtarma çalışmaları, bağış kampanyaları ve depremzedeler için insani yardım seferberliği başlattılar.
AFAD yaptığı son açıklamada, deprem bölgesinde yürütülen çalışmalarda toplam 121.128 personel ile 12.244 araç ve iş makinesinin görev yaptığını; Hava Kuvvetleri, Kara Kuvvetleri, Deniz Kuvvetleri, Sahil Güvenlik ve Jandarma Genel Komutanlığı ile Emniyet Genel Müdürlüğü’ne bağlı toplam 22 gemi, 150 uçak/helikopterin bölgede çalışmalara katıldığını; barınma ihtiyacına yönelik olarak 137.973 çadır, 1.507.494 battaniyenin depremden etkilenen bölgelere sevk edildiğini duyurdu.
Veri Kaynağı’nın hazırladığı istatistiklere göre depremlerden en çok etkilen 10 şehirde 1981-2000 yılları arasında inşa edilen binaların oranı %26,1, 2001 ve sonrası inşa edilen binaların oranı ise %51,8 olarak hesap edildi.
Uluslararası yardım çağrısının ardından 45 ülkenin destek teklifinde bulunduğunu söyleyen Cumhurbaşkanı Erdoğan, deprem bölgesinde OHAL ilan edildiğini ve depremden etkilenen bölgelerde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın hedefinin “1 yıl içinde yıkılan binaların yerine konutları, zemin artı 2-3-4 olmak üzere yapmak” olduğunu açıkladı.
Dış Tepkiler ve Uluslararası Yardımlar
Deprem dış basında büyük bir felaket olarak manşetlerde yer aldı. Depremin şiddetinin büyüklüğü birçok uluslararası medya kuruluşu tarafından vurgulandı. Depremin ardından ABD Başkanı Joe Biden, yaşanılan can kaybı ve tahribattan dolayı üzüntülerini belirterek, Türkiye ile koordineli olarak her türlü desteğin sağlanması için talimat verdiğini ifade etti. Meydana gelen ölümcül depremin ardından Türkiye ve Suriye halklarıyla dayanışma içinde olduklarını söyleyen AB Komisyonu Başkanı Ursula Von Der Leyen, Avrupa’nın desteğinin yolda olduğunu, her şekilde yardım etmeye devam edeceklerini açıkladı.
“Kalbimiz yaslı ailelerin yanındadır” diyen Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Fransa’nın acil yardım sağlamaya hazır olduğunu belirtti. Hayatını kaybeden insanlar için yas tuttuklarını söyleyen Almanya Başbakanı Olaf Scholz, mutlaka destek gönderileceğini söyledi. Korkunç depremin ardından müttefik ülkelerin destek ve dayanışma için seferber olacağını duyuran NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in ardından NATO, Türkiye’ye 1.400 acil müdahale ekibinin konuşlandırıldığını açıkladı.
Depremin ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı arayarak üzüntülerini bildiren Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Türkiye’ye yardım için hazır olduklarını iletti.
Ülkede Türkiye’ye yardım kampanyası için büyük bir ulusal seferberlik ilan eden Pakistan Başbakanı Shehbaz Sharif, “İki Devlet Tek Millet olarak yaşayan bizler her zaman Türk kardeşlerimizin yanında olmaya devam edeceğiz” dedi.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Türkiye’nin Bakü Büyükelçiliğini ziyaret ederek Kahramanmaraş ve çevre illerde meydana gelmiş depremde çok sayıda can kaybı nedeniyle taziyelerini iletti ve Azerbaycan’ın her zaman Türkiye’nin yanında olduğunu ifade etti.
Türk ve Yunan ekiplerin arama kurtarma çalışmalarında sergiledikleri mücadeleye yönelik olarak, “Yunanlar ve Türkler yan yana, hayat kurtarmak için birlikte savaşıyorlar” diyen Yunanistan Başbakanı Kiriakos Miçotakis, “İçimizi acıyla dolduran görüntüleri, bizi umutla dolduran görüntüler takip ediyor. Kurtarma ekiplerinin insanüstü çabalarına tek kelimeyle saygı duyuyoruz“ açıklamasında bulundu.
Türkiye’ye birçok ülke insani yardım, arama kurtarma ekibi ve bağış gönderdi:
- ABD, 85 milyon dolarlık acil insani yardım, 161 kişilik kurtarma ekibi ve 77 tonluk özel ekipman gönderirken, ABD Savunma Bakanlığı Sözcüsü Patrick Ryder, George H.W. Bush uçak gemisini Türkiye’nin ek yardım talep etmesi halinde destek için gönderebileceklerini açıkladı.
- Türkiye’ye yaklaşık 400 kişilik “Zeytin Dalları” arama kurtarma ekibini yollayan İsrail, 150 tondan fazla insani yardım malzemesini Türkiye’ye ulaştırdı.
- AB Kriz Yönetimi Komiseri Janez Lenarčič, 23 ülkeden, 1500’den fazla arama kurtarma ekibi, 21 sağlık ekibi, 100 arama kurtarma köpeği gönderildiğini açıkladı.
- Japonya Büyükelçiliği 18 kişilik arama kurtarma ekibinin Türkiye’ye vardığını ve acil kurtarma malzemelerinin deprem bölgesine ulaştığını duyurdu.
- Azerbaycan’ın Olağanüstü Haller Bakanlığına bağlı 34’ü sağlık çalışanı olmak üzere 725 personeli arama kurtarma çalışmalarında yer alıyor.
- 1.112 ara kurtarma ekibini Adıyaman’a gönderen Pakistan, 3. kez askeri kargo uçağıyla insani yardım ulaştırdı ve dördüncü askeri kargo uçağını bugün Lahor’dan uğurladı. Ayrıca Türkiye için yardım fonu oluşturan Pakistan’da Bakanlar Kurulu üyeleri ve bürokratlar bir aylık maaşlarını depremzedelere bağışlayacaklar.
- Hindistan 5 adet askeri kargo uçağıyla, Türkiye’ye 250’den fazla arama kurtarma ekibi, bir sahra hastanesi ve 135 tondan fazla yardım malzemesi gönderdi.
- Çin hükümeti, 82 kişilik kurtarma ekibi, 4 arama-kurtarma köpeği ve kurtarma ekipmanı malzemesini 8 Şubat gece yarısında Adana Havaalanına ulaştırdı. Çin ayrıca, Türkiye’ye 5,9 milyon dolarlık acil yardım desteği gönderileceğini açıkladı.
- Rusya’ya ait Be-200 tipi uçak, depremin ardından yangınları söndürmek için Türkiye’ye geldi. Rusya Acil Durumlar Bakanlığı, depremin ardından dün Türkiye’ye 100’den fazla uzmanla birlikte özel eğitimli köpekler ve sahra hastanesi göndermişti.
Muhalefetin Eleştirileri
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu dün (09.02.2022) Twitter hesabından yayınladığı videoda, “Kötülüğe susarsam ona ortak olurum” açıklamasında bulundu. Kahramanmaraş merkezli iki büyük depremin ardından can kaybındaki artışlar için, “Depremin büyüklüğünden değil müdahaledeki yetersizliktendir” diyen Kılıçdaroğlu, daha önce yaptığı açıklamada ise “Halkımızın halini yerinde gördüm. Yaşananlara siyaset üstü bakmayı, iktidarla hizalanmayı reddediyorum. Bu çöküş tam da sistematik rant siyasetinin sonucudur. Erdoğan’la, sarayıyla ve rant çeteleriyle hiçbir zeminde buluşmayacağım. Ben halkımın kavgasını vereceğim. Sonuna kadar” demişti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Yalan haber ve çarpıtmalarla insanımızı birbirine düşürmeye niyetlenenleri takip ediyoruz. Gün tartışma günü değil, günü geldiğinde tuttuğumuz defteri açacağız” sözlerine tepki gösteren DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan, “Öfkeyle, nefretle, dışlayıcı bir dille, hele hele tehdit diliyle böyle bir felaket yönetilmez” dedi.
Twitter’a erişimin kısıtlanmasına tepki gösteren İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, depremzedelerin ihtiyaçlarının duyurulması için iletişimin önemini hatırlatarak, iktidarın Twitter’ı yavaşlatmasını vicdansızlık ve kötülük olarak tanımladı ve “Siz kimden, neden korkuyorsunuz?” dedi.
İktidarın OHAL kararını eleştiren tutuklu eski HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, yaptığı açıklamada muhalefeti süreci dikkatle takip etmeye, OHAL yetkilerinin iktidar tarafından farklı amaçlarla kullanılmasına izin vermemeye çağırdı.
Son olarak askerin arama kurtarma faaliyetlerine katılımının çok geç başladığını ifade eden muhalif kamuoyu, bunun büyük bir hata olduğunu, Türkiye’deki otoriter rejim nedeniyle devletin kurum ve kuruluşlarının imkan ve kapasitesinin çöktüğünü belirtti.