D84 Yayınları’nın son kitabı “Eski Fikirler İçinde Yenilerini Bulmak” iki yönüyle öne çıkıyor: Leonard Liggio’yu tanıtıyor ve farklı disiplinlerden makalelerle liberal düşünceye katkı yapıyor. Kitap öncelikle, 20. yüzyılın liberal hareketinin en önemli fikir ve aksiyon insanlarından Leonard Liggio’nun onuruna yayına hazırlanmış. Bu nedenle ben de Leonard Liggio mirasına ve bu kitabın onun mirasını nasıl ele aldığına değinerek yazıma başlamak istiyorum.
Liggio’nun anısını onurlandırmak amacına binaen kitap; önsöz, giriş ve anma bölümü olan son bölümde Leonard Liggio’yu farklı yönleriyle anlatıyor. Kitap Liggio’yu, yalnızca bir akademisyen olarak değil, modern klasik liberal hareketin ahlaki ve entelektüel mimarı olarak da tasvir ediyor.
Kitabın editorü Brad Lips; John Blundell ve Alex Chafuen’den alıntı yaparak, “Hayek modern özgürlük hareketinin mimarıysa, Leonard Liggio da onun inşacısıydı.” sözünü aktarıyor. Gerçekten de Liggio’nun küresel anlamda kurduğu ağlar, liberal hareket içerisinde birçok yeni ismin yetişmesine ve birçok yeni fikrin üretilmesine çok büyük katkılar yapmıştır.
Liggio’nun dehasının yeni doktrinler kurmakta değil, dünya çapında akademisyenleri, fikirleri ve kurumları birbirine bağlayan köprüler kurmakta olduğunu vurgulayan kitap, Liggio’nun özellikle genç akademisyenleri, özgür araştırma ve diyalog yoluyla gerçeği aramaları için yönlendirerek, cesaretlendirerek ve güçlendirerek özgürlük hareketini inşa etmesinin altını çiziyor.
Liggio, özgürlüğün hem kurumlara hem de ahlaki kültüre ihtiyaç duyduğuna inanıyordu. Ona göre ekonomi, tarih, din ve hukuk gibi sosyal bilimler disiplinleri insan onurunun yüceltilmesine hizmet etmeliydi.
Liggio, aynı zamanda bir tarihçiydi; hatta tarihçilerin tarihçisiydi. Özgürlüğü soyut bir kavram olarak değil, yaşayan bir gelenek olarak görüyor ve bu yaşayan geleneğin tarihini insan aklının sınırlarını zorlayacak derecede detaylı bir şekilde biliyor ve aktarıyordu.
Özgürlüğü anlamak için, medeniyetlerin kurumlarını nasıl geliştirdiğini —ortaçağ ticaret kanunlarından modern pazarlara kadar— incelemek gerektiğini öğretiyordu. Sık sık “ekonomi okumayan bir tarihçi, zayıf bir tarihçidir ve bunun tersi de geçerlidir” derdi.
Bu disiplinlerarası vizyon, kitapta toplanan makalelere de ilham kaynağı oldu: ekonomi (White), anayasa teorisi (Barnett), etik (Otteson), düzenleme (Ginsburg) ve diğer hepsi Liggio’nun tarih, ahlak felsefesi ve politik ekonomiyi birleştirme yöntemini yansıtan makaleler.
Liggio’nun dünya tarihi ve dinleri hakkındaki ansiklopedik bilgisi, onu nadir görülen bir tür liberal entelektüel haline getirdi —Latin Amerika, Avrupa, Asya veya Orta Doğu’da ders verebilen ve her bölgenin kendi özgürlük geleneklerinden yararlanabilen bir entelektüel.
Tom Palmer, Liggio’nun yurtdışında ders verdiğinde, genellikle yerel halkın bile bilmediği, o şehrin özgürlük mücadelesinden bir hikayeyle dersine başladığını anlatır. Bu yaklaşım, entelektüel alçakgönüllülüğü ve kültürel çeşitliliğe saygıyı somutlaştırıyordu; özgürlük sevgisinin Batı’ya özgü değil, insana özgü olduğunu gösteriyordu.
Kitaba katkıda bulunan bütün yazarlar —özellikle de Palmer, Lips ve Chafuen— Liggio’nun ne kadar sıcak ve cana yakın bir insan olduğunu kendi hayatlarından örneklerle anlatıyor. Liggio, öğrencilere ve meslektaşlarına tam olarak ilgi alanlarına uygun kitaplar önermek; entelektüel merakla dolu cesaret verici mektuplar yazmak; başkalarının iş, araştırma konusu veya kurumsal ortak bulmasına yardımcı olmak konularında örnek alınacak bir hayat mirası bırakmıştı. O, alçakgönüllü, dışarıya açık ve nazik bir insandı ki tüm bu özelliklerin özgürlük hareketi için vazgeçilmez erdemler olduğunu da belirtmeliyiz.
Kitabın ikinci yönü ise her biri kendi alanlarında, disiplinlerarası yöntemi kullanarak liberal teoriye açılımlar getiren on değerli liberal akademisyenin on makalesini içermesi. Normalde makale derlemesi kitapları okumak zordur. Ancak bu kitaptaki makaleler, ki her biri Leonard Liggio konferans serisinde sunulmuş bildirilerdir, sosyal bilimler öğrencilerinin kolaylıkla okuyabileceği ve yararlanabileceği üsluplarla yazılmış.
Elbette bu makalelerin her birini değerlendirmek bu kitap tanıtım yazısının sınırlarını aşar. Ancak makale isimlerini ve yazarları, kitabı okumak ve yeni araştırmalar yapmak isteyen okurlar için burada sıralayacağım.
- Giriş: Özgürlük Hareketinin İnşası, Brad Lips
- Özgürlüğün Güzelliği ve Hayır Demenin Gücü, James Otteson
- Pazar Toplumu: Minik Tim Savunması, John Tomasi
- Cumhuriyetçi Anayasamızı Geri Getirmek, Randy E. Barnett
- Sağlam Paranın Klasik Liberal Geleneği, Lawrence H. White
- Siyasi İdealleri Yeniden Keşfetmek, David Schmidtz
- Düzenlemenin Geleceği: Geçmişten Ne Öğrenebiliriz?, Douglas H. Ginsburg
- Bağlam, Süreklilik ve Hakikat: Teori, Tarih ve Politik Ekonomi, Peter Boettke
- Bir Kez Daha: Liberalizm ve Nesiller Arasındaki Tarihsel Aktarımın Bazı Sorunları, Lenore T. Ealy
- Acil Durumlarda Liberalizmi Korumak, Gabriel Calzada Álvarez
D84 Yayınları, liberalizm konusunda yayınladığı dört kitap ile yayın hayatına devam ediyor ve bu alanda Türkiye’de ciddi bir boşluğu dolduruyor. Zira özgürlük felsefesinin günümüz koşullarında yeniden ele alınması, yeni fikirler üretmek için eski fikirlerin didik edilmesi ve özgürlük hareketinin haklı davasının yeni nesillere aktarabilmesi için en önemli şeylerden biri de akademik üretimdir.
Türkiye, özgürlük hareketinin çok daha yaratıcı ve otoriteryenizmin tehlikelerine karşı çok daha uyanık olmasını gerektiren bir baskıcı bir dönemden geçiyor. Özgürlükleri ve insan haklarını savunmak için her dönemden daha çok okumaya, anlamaya, iletişim kurmaya ve yeni fikirler ile insan onurunu yüceltmeye devam etmeliyiz.
Kitabı satın almak için linkler: