Hariçten Gazel Haftalık Dış Haberler Bülteni (16-22 Ocak 2024)
Dünya gündemi Gazze Savaşı ve Ukrayna Savaşı ile meşgul iken NATO’nun 90 bin askerin katılımı ile Şubat ayından başlayarak Mayıs ayına kadar sürecek bir tatbikat yapacağının açıklanması büyük ses getirdi. Bu yazıda öncelikle Gazze Savaşı’nda son duruma bir göz attıktan sonra Steadfast Defender 2024 adı verilen NATO tatbikatına yakından bakalım.
Gazze Savaşı’nda Son Durum
Gazze’de İsrail ve Hamas arasındaki yoğun çatışmalar yaklaşık 4 aydır sürüyor. Hamas tarafından yönetilen Gazze Sağlık Bakanlığına göre son bir haftada İsrail saldırılarında en az 891 Filistinli hayatını kaybetti. 7 Ekim’den bu yana hayatını kaybeden Gazzelilerin sayısı 25.000’i aştı. İsrail tarafında ise son bir haftada dokuz asker hayatını kaybetti ve toplam güvenlik gücü kaybı sayısı İsrail tarafında 189’a yükseldi.
İsrail ordusu geçtiğimiz hafta Gazze’nin güneyinde yer alan Han Yunus kentine yönelik saldırılarını yoğunlaştırdı. İsrail ordusu Hamas’ın önemli liderlerinin ve askeri mevzilerinin bu şehirde bulunduğu gerekçesiyle Han Yunus’a operasyonlar düzenliyor. Hamas’ın 7 Ekim’de aldığı rehinlerden 20 kişinin de Han Yunus’ta bulunduğunu düşünüyor.
Kentte İsrail tankları bir üniversite ve hastaneyi kuşattı. Ayrıca İsrail askerleri bir yer altı tüneli tespit etti. Şehirde Hamas güçleri ve İsrail ordusu arasında şiddetli çatışmalar yaşandı. Ambulanslar, yaşanan karmaşada yaralanan Gazzeli vatandaşlara yardım götüremedi. Gazze Şeridi’nin kuzeyi yerle bir olmuşken İsrail’in Gazze’nin en güneyine kadar inerek operasyonlarını sürdürmesi, Netanyahu hükümetinin Hamas’ı yok etmeden Gazze’den çıkmama çabalarındaki ısrarını gösteriyor.
Netanyahu, Gazze operasyonlarının 2025’e kadar sürebileceğini belirtiyor. Öte yandan, kamuoyu baskısından bunalan ve iki devletli çözüm için bastıran ABD Başkanı Biden’a karşı çıkarak Gazze’nin, İsrail’in güvenliği sağlanana kadar İsrail kontrolünde olması gerektiğini iddia ediyor. Gazze’de oluşan insani kriz ABD’yi iki devletli çözüm konusunda İsrail’e baskı yapma konusunda teşvik ediyor. Ancak Netanyahu hükümetinin ateşkes ve çözüm önerilerine kulak astığıda dair şu ana kadar bir işaret yok.
Yemen’de Gazze’ye savaş açan İsrail’e mal götüren gemileri vuran Husiler, ABD ve Birleşik Krallık güçlerinin Yemen’deki Husi hedefleri vurmasından sonra ABD gemilerine de saldırmaya başladı. İsrail’in kuzeyinde İsrail ordusu ve Hizbullah arasında karşılıklı saldırılar da sürüyor. Gazze Savaşı Orta Doğu’da istikrarsızlığı arttırırken İsrail’e de uluslararası baskılar artıyor. Ancak İsrail halen bildiğini okumaya devam ediyor.
Steadfast Defender 2024: NATO Rusya’ya Karşı Önlem Alıyor
NATO, Soğuk Savaş’tan bu yana en büyük tatbikatını yapmaya hazırlanıyor. Şubat ayı başında başlayıp Mayıs’a kadar sürecek tatbikat, her ne kadar ismi direk zikredilmese de, Rusya’ya karşı bir gövde gösterisi olma niteliği taşıyor.
Tatbikat, “yakın ve denk güçte” bir düşmanla çatışma çıkması halinde ABD birliklerinin Rusya sınırındaki ve ittifakın doğu kanadındaki -daha çok Letonya, Estonya ve Litvanya- Avrupalı müttefiklerini nasıl destekleyeceğinin bir provası şeklinde gerçekleştirilecek.
ABD Avrupa Kuvvetleri Komutanı Chris Cavoli geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada Mayıs ayına kadar sürecek olan Steadfast Defender 2024 tatbikatına yaklaşık 90,000 askerin katılacağını söyledi.
Cavoli ayrıca, uçak gemilerinden destroyerlere kadar 50’den fazla geminin yanı sıra 80’den fazla savaş uçağı, helikopter ve insansız hava aracı ile 133 tank ve 533 piyade savaş aracı da dahil olmak üzere en az 1.100 savaş aracının tatbikatta görev alacağını belirtti. 31 üye ülkenin aktif katılımda bulunacağı tatbikat, 1988 yılında yapılan ve 125 bin askerin katıldığı Reforger tatbikatından bu yana yapılan en büyük tatbikat olacak.
Tatbikat NATO’nun Avrupa planlarının uygulanmasına yönelik hazırlanıyor. Olası bir Rus saldırısına karşı ittifak üyelerini korumanın ve saldırıya nasıl karşılık verileceğinin detaylı bir şekilde hazırlandığı planlar, NATO’nun son dönemde hazırladığı en büyük ve ciddi savunma planı olma niteliğini taşıyor.
Planda, olası bir saldırı durumunda Avrupa’nın doğusuna ABD’den ve diğer ittifak üyelerinden gelecek güçlerin nerelere, nasıl ve ne kadar hızlı konuşlandırılacağı da çalışılmış olacak. Tatbikatın ikinci kısmında ise Polonya’ya, NATO’nun Hızlı Reaksiyon Gücü’nün (Quick Reaction Force) nasıl yerleştirileceği üzerine odaklanılacak.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden bu yana Ukrayna ile de yakın çalışma içinde olan NATO, Rusya’ya karşı Avrupa’da ve özellikle de Rusya’ya komşu ülkelerde artan güvenlik endişesi için çalışmalarını hızlandırmıştı.
Bulgaristan Savunma Bakan Yardımcısı Pazar günü yaptığı açıklamada, NATO’nun bu ay sonunda başlayıp Mayıs ayına kadar sürecek olan Steadfast Defender 2024 tatbikatının temel amacının, Rusya’ya NATO ittifakının kendi topraklarını savunmaya hazır olduğunu kanıtlamak olduğunu belirtti.
Tatbikata, Türkiye’nin meclis onayıyla yakın bir zamanda üye olması beklenen İsveç de katılacak. İsveç, Brüksel’de yapılan son NATO toplantısına da katılmıştı.
Rusya’nın Ukrayna işgali ile Soğuk Savaş’tan sonra en aktif dönemine giren NATO, Finlandiya ve yakında üye olması beklenen İsveç ile genişledi ve Rusya’ya olan sınırları daha da arttı. Putin’in Ukrayna işgalinden önce Batılı ülkelerin bir araya gelemeyeceği üzerinden yaptığı hesaplar, NATO ittifakı bağlamında yanlış çıkmış oldu.
Ukrayna Savaşı 2. yılını bitirmeye yaklaşmışken NATO’nun böylesine büyük bir gövde gösterisine hazırlanması, Rusya’yı ve dolaylı da olsa Çin’i oldukça rahatsız edecektir. Orta Doğu’da süren ve yayılma eğilimi gösteren savaş ile Rusya-Ukrayna Savaşı’nın belirsizliklerle dolu bir şekilde sürmesi, tüm dünyada tetiklenecek yeni çatışma endişelerini beraberinde getirirken NATO’nun da böyle bir hazırlık içinde bulunması, 2024 yılında savunma bütçelerinin ve askeri harcamaların artacağı daha tehlikeli bir dönemin habercisi gibi görünüyor.