Amerika Birleşik Devletleri, Eylül ayında pek çok çalkantılı gelişme yaşadı. 5 Kasım’da gerçekleştirilecek seçimde Demokrat ve Cumhuriyetçi başkan adayları olan Kamala Harris ve Donald Trump, münazaralarını 10 Eylül’de ABC News ekranlarında yaparken ay sonunda ise New York Belediye Başkanı Eric Adams’ın yolsuzluk haberi ülke gündemine damgasını vurdu. Bu yazıda ABD’de Eylül ayı içinde gerçekleşen birtakım önemli gelişmelere değineceğim.
Büyük Münazara
Dönemin Demokrat adayı Joe Biden ile Cumhuriyetçi aday Donald Trump, partilerindeki ön seçimleri kazanmalarının ardından 27 Haziran’da CNN ekranlarında karşı karşıya gelmişlerdi. Biden’ın başarısız performansı ve bunun üzerine 21 Temmuz’da adaylığı yardımcısı Kamala Harris’e devredişinin ardından 19-22 Ağustos tarihlerindeki parti kurultayında da Harris, Demokratların resmi başkan adayı olmuştu. Rekabetleri kesinleşen Harris-Trump ikilisi, münazaralarını Pensilvanya eyaletinde bulunan Philadelphia şehrinde 10 Eylül’de National Constitution Center (Ulusal Anayasa Merkezi) ev sahipliğinde ABC News moderatörlüğünde yapmak için anlaşmışlardı.
10 Eylül’de karşı karşıya gelen ikili; dış politikadan ekonomiye, göç meselesinden kadınların kürtaj hakkına kadar pek çok konu hakkında hararetli bir tartışma içine girdi. Tartışma içinde Kamala Harris’in Donald Trump’a “dünya liderlerinin kendisine güldüğü” şeklinde bir ithamda bulunmasına karşılık olarak Trump’ın -Avrupa’nın en illiberal liderlerinden biri olan- Macaristan Başbakanı Viktor Orban’ı örnek göstererek onun kendisine çok saygı duyduğunu söylemesi ve yine Trump’ın “2020 seçimlerinin bir aldatmacadan ibaret olduğu” savını hala dillendirmesi, günün en çok konuşulan konularının arasında yer alırken asıl kritik noktalar kürtaj ve göçmenler alanından geldi.
Roe v. Wade kararının 2022’de Supreme Court (Yüksek Mahkeme) tarafından iptal edilmesi kararını savunmaya devam eden Trump, ulusal kürtaj yasağının karşısında durduğunu vurgularken, bazı Demokrat eyaletlerde kadınların doğan bebeklerine de kürtaj yapma hakkına sahip olduğunu iddia edecek kadar ileri gitti. Açıkça yalan olan bu iddia eski başkan tarafından ısrarla savunulurken yine Ohio-Springfield’daki göçmenlerin bölgedeki kedi ve köpekleri yediğini iddia etmesi, durumu iyice trajikomik hale getirdi. Nitekim Trump’ın saygınlığına gölge düşüren unsurlardan biri olan bu iddia, Ohio’nun Cumhuriyetçi valisi Mike DeWine tarafından bizzat yalanlandı.
Hamas’ın 7 Ekim 2023’teki saldırısının ardından İsrail’in Gazze’yi işgali ile ilgili daha önce yaptığı “iki devletli çözüm” ve “Gazze’nin yeniden inşa edilmesi” açıklamalarını münazarada da ifade eden Harris, muhafazakar rakibi tarafından İsrail düşmanı olmakla suçlandı. Rusya’nın Ukrayna’yı işgali meselesinde de hükümetle derin fikir ayrılıklarına sahip olan Trump, NATO şüphecisi bir tutumun yanında Putin ile masaya oturulması gerektiğini savunurken Demokrat rakibi, otokratlarla müzakere yerine müttefiklere silah desteğinin devam etmesi gerektiğini, aksi takdirde Putin’in yeni hedefinin Polonya olduğunu söyledi.
Biden ile Trump’ın Haziran ayındaki tartışma performansına kıyasla kamuoyu tarafından daha verimli geçtiği düşünülen Harris-Trump münazarası, özellikle Demokratların Biden’ın başarısız tartışma tecrübesinden sonra zarar gören imajının yeniden toparlanmasını sağlamış gibi görünse de Harris’in karşı tarafın seçmeninden ciddi miktarda oy çekmesi de beklenmiyor.
Münazaranın peşinden ABC’nin kendi yaptırdığı ankete göre Harris’i başarılı bulanların oranı %58 iken Trump’ı başarılı bulanların oranı %36. Geçtiğimiz hazirandaki münazara sonrası yapılan CNN anketinde Biden’ın beğeni düzeyi %28 ve Trump’ın beğeni düzeyi %66’ydı. 2020’deki münazaranın ardından yapılan CNN anketiyle kıyaslayacak olursak da Biden %60’a yakın bir başarı oranına sahip görünürken Trump, %30 civarında bir başarı oranına sahip görünüyordu.
Bugün çeşitli ulusal anketlerin ortalamasına bakıldığında Kamala Harris’in Donald Trump’tan yaklaşık 3 puan önde olduğu görülüyor. Ancak başkan seçilmek için önemli olan ulusal oy değil, eyaletlerden alınacak seçici delege sayısı olduğu için bu anketler eyalet bazlı anketlere kıyasla gündemde kendine daha az yer ediniyor.
Münazaradan hemen sonra Kamala Harris için oy çağrısında bulunan ünlü şarkıcı Taylor Swift’in özellikle sandığa gitmeyi umursamayan liberal genç seçmen nezdinde etkili olması bekleniyor. Ciddi bir hayran kitlesine sahip olan Swift’in 2016 Başkanlık Seçimleri’nde herhangi bir adaya destek açıklamaktan imtina etmesinin ardından 2018 Ara Seçimleri’nde Demokratları ve 2020 Başkanlık Seçimleri’nde de Demokrat aday Joe Biden’ı desteklemiş olması hafızalardaki yerini koruyor.
Eski Cumhuriyetçi Başkan George W. Bush’un yardımcısı olan Dick Cheney’nin kızı Liz Cheney de Kamala Harris’e destek çağrısı yapan isimlerden olmak bir yana Harris için mitingler düzenlemeye başladı.
Yine geçtiğimiz haftalarda Trump’a oy vermeyeceğini açıklayan eski yardımcısı Mike Pence’in X’te “Kamala Harris’e neden oy verilmemesi gerektiği” ile ilgili 24 Eylül’de bir flood paylaşması gündemdeyken Trump’ın ön seçim sürecindeki rakibi ve daha sonra kendisine destek açıklayan Nikki Haley’nin Iowa, Vermont ve Michigan eyaletlerindeki kampanyasına destek veren kişilerin Başkanlık Seçimleri’nde Kamala Harris’i destekleyeceklerini ilan etmeleri, Harris’e “saf Demokrat aday” olmaktan öte toplumsal bir mutabakatın ortak adayı imajı çiziyor; Trump’ı da kendisini “Make America Great Again” akımıyla sınırlandırmış bir aday olarak sinyalliyor.
Seçim Anketleri
Financial Times’ın anketine göre Kamala Harris 226 delegeye yüksek ihtimalle ulaşırken Donald Trump ise 189 delegeye ulaşıyor. Seçimi kazanmak için önem arz eden salıncak eyaletlere bakıldığında ise Pensilvanya’da 0.6, Wisconsin’de 0.9, Nevada’da 1.0 ve Michigan’da 1.5 puanla Demokratlar önde gözükürken Arizona’da 1.1, Georgia’da 1.0 ve Kuzey Karolina’da 1.3 puanla Cumhuriyetçiler önde gözüküyor.
En fazla seçici delege sayısına sahip salıncak eyalet olan Pensilvanya adayların en çok para harcadığı bölgelerden biri durumunda. Cumhuriyetçilerin halihazırda bu eyalette Demokratlara kıyasla daha fazla kişiye seçmen kaydı yaptırdığı bilinse de Harris anketlerde kıl payı önde gidiyor. Trump eyaletin batı kısmında yaşayan mavi yakalıların oylarını almayı hedeflerken Harris, eyaletin doğu kısmında bulunan Philadelphia gibi 2020’de Biden’ın %80’in üzerinde oy aldığı bir şehir ve çevresinde seçmen katılımını artırmayı amaçlıyor.
New York’ta Yolsuzluk
Eylül ayının sonunda New York şehrinin belediye başkanı Eric Adams, yaklaşık 10 yıldır içerisinde olduğu yolsuzluk çarkında çokça rüşvet aldığının ortaya çıkmasıyla gündeme oturdu. Özellikle Türkiye’den bazı iş insanları ve diplomatların da isminin geçtiği bu skandalda Adams’ın aldığı yasa dışı bağışların yanında kendisine pek çok gezme ve konaklama avantajı sağlandığı da kamuoyuna açıklandı.
Adams’ın bunca yasa dışı maddi desteği almasının karşılığı olarak yaklaşık 3 yıl önce New York’ta açılan Türkevi binasının yangın güvenliğiyle ilgili eksikliklerine rağmen ilgili birimlere baskı yaptığı ve böylece Türkevi’nin olması gerekenden daha erken açılmasına önayak olduğu iddia edildi. New York Post, meşhur Grand Theft Auto oyununa atıf yaparak Grand Theft Ottoman manşetiyle çıktığı sayısında Eric Adams’ı adeta yerden yere vurdu.
Aynı partide siyaset yaptığı Temsilciler Meclisi üyesi Alexandria Ocasio Cortez, New York Belediye Başkanı’nı istifaya davet ederken yine eyaletin aynı partili ve Adams’ı görevden alma yetkisi bulunan New York Valisi Kathy Hochul henüz herhangi bir somut adım atmadı.
Kasım 2025’te belediye seçimleri için sandığa gidecek olan New York seçmeninin önünde şimdilik Demokratlardan birkaç aday adayı seçeneği bulunsa da Adams’ın yargılanma sürecinin evrileceği nokta seçim için asıl belirleyici etken olacaktır.
Kaynakça
https://edition.cnn.com/2024/09/10/politics/debate-takeaways-trump-harris/index.html
https://apnews.com/article/trump-harris-hungary-orban-debate-45922d4b2f7c8655b08038d1895787eb
https://www.ft.com/content/43d09392-1d42-44cc-b1c4-d6736fe283fa
https://edition.cnn.com/2024/09/25/us/new-york-city-mayor-eric-adams-indicted/index.html
https://www.cnbc.com/2024/09/25/nikki-haley-backers-endorse-harris-trump.html