Daktilo 1984Daktilo 1984
    • Hakkımızda
    • İletişim
    • E-Bültene Abone Ol
    Facebook Twitter Instagram Telegram
    Twitter Facebook YouTube Instagram WhatsApp
    Daktilo 1984Daktilo 1984
    Destek Ol Abone Ol
    • İZLE
      • Çavuşesku’nun Termometresi
      • Varsayılan Ekonomi
      • 2’li Görüş
      • İki Savaş Bir Yazar
      • Yakın Tarih
      • Mayhoş Muhabbetler
      • Tümünü Gör
    • OKU
      • Yazılar
      • Röportajlar
      • Çeviriler
      • Asterisk2050
      • Yazarlar
    • DİNLE
      • Çerçeve
      • Zedcast
      • Tuhaf Zamanların İzinde
      • SenSensizsin
      • Tümünü Gör
    • D84 FYI
      • Hariçten Gazel
      • Avrupa Gündemi
      • ABD Gündemi
      • Altüst
    • D84 INTELLIGENCE
      • Kitap Yorum
      • Göç Sorunu
      • Başkanlık Sistemi Projesi
      • Devlet Kapasitesi Liberteryenizmi
      • Herkes için Siyaset Bilimi
      • Yapay Zeka
    Daktilo 1984Daktilo 1984
    Anasayfa » Volkan Aslan: Savaş dışındaki bir sebeple seçimlerin ertelenmesi, anayasadaki hüküm gözetildiğinde mümkün değil
    Röportajlar

    Volkan Aslan: Savaş dışındaki bir sebeple seçimlerin ertelenmesi, anayasadaki hüküm gözetildiğinde mümkün değil

    Aybike Boyacıoğlu19 Şubat 20236 dk Okuma Süresi
    Paylaş
    Twitter Facebook LinkedIn Email WhatsApp

    [voiserPlayer]

    On ili etkileyen büyük depremlerin ardından Bülent Arınç’ın seçimlerin ertelenmesine yönelik yaptığı açıklamalar kamuoyunda çok tartışıldı. Muhalefet bu sürece karşı çıkarken son olarak Arınç’ın katıldığı bir programda, “Savaş hali dışında olmazmış. Ayet-i kerime mi var?” diyerek muhalefete cevap vermesi seçimlerin ertelenmesi tartışmalarını hararetlendirdi. Seçim tarihi ile ilgili tartışmaların hukuki boyutunu, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Anayasa Hukuku Ana Bilim Dalı öğretim üyesi Volkan Aslan’a sorduk.

    Hukuki açıdan seçimi ertelemek ne demektir?

    Öncelikle milletimize geçmiş olsun. Anayasadaki ifadeye bakarsak anayasa, erteleme değil de seçimlerin geri bırakılması ifadesini kullanıyor. Anayasanın 78. maddesine baktığımız zaman bize şunu söylüyor: Savaş sebebiyle yeni seçimlerin yapılmasına imkan görülmezse, Türkiye Büyük Millet meclisi seçimlerin bir yıl geriye bırakılmasına karar verebilir. Devamında, geri bırakma sebebinin ortadan kalkmaması halinde erteleme kararındaki usule göre bu işlem tekrarlanabilir deniliyor anayasada.

    Anayasadaki bu maddenin görünümünü alt mevzuatta da görüyoruz. Hem Milletvekili Seçimi Kanunu’nda hem de Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu’nda savaş sebebiyle seçimlerin geri bırakılmasına ilişkin düzenlemeler var. Mesela, Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu’na baktığımızda beşinci maddede yine Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından savaş sebebiyle yeni seçimlerin yapılmasına imkân görülmediğine dair karar verilmesi halinde Cumhurbaşkanı seçimi bir yıl geriye bırakılır deniliyor maddede. Milletvekili Seçimi Kanunu’na gidelim. Milletvekili Seçimi Kanunu’nda da benzer şekilde 6. maddesinde diyor ki, savaş sebebiyle yeni seçimlerin yapılmasına imkan görülmezse Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimlerin bir yıl geriye bırakılmasına karar verebilir. Dikkat ederseniz hem anayasada hem alt mevzuat olan Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu ile Milletvekili Seçimi Kanunu’nda Türkiye Büyük Millet Meclisinin savaş sebebiyle bir yıl seçimleri geri bırakabileceği belirtiliyor ki buna erteleme de diyebiliriz. Tabii ki kararı “verebileceği” düzenleniyor. Savaş dahi olsa seçimler yapılabiliyorsa geri bırakmaya da gerek yok. Dolayısıyla seçimlerin geri bırakılması eşittir ertelenmesi diyebiliriz.

    Geçtiğimiz günlerde Bülent Arınç Twitter’dan seçimlerin ertelenmesi gerektiğini belirten bir açıklama yaptı ve burada üç seçenek saydı. Birincisi, milletvekili ve cumhurbaşkanlığı seçimleri ile 2024 yılı mahalli idareler seçimlerinin birleştirilmesi; ikincisi, cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimlerinin ötelenerek Kasım 2023 tarihinde yapılması; üçüncü tercih de tüm partilerin ortaklaştığı bir tarihte seçimlerin yapılması. Tüm bu seçenekler hukuki olarak mümkün mü?

    Seçimlerin yapılmasına engel olabilecek diğer sebeplerin de seçimlerin ertelenmesi ya da geri bırakılması sebebi olarak anayasa ve kanunlarla düzenlenmesi gerekirdi. Bu; deprem olur, afet olur, başka bir şey olur. Çünkü düşünsenize, Allah korusun, seçimlerden hemen bir gün önce böyle bir depremin olduğunu düşünün. Fiili olarak böyle bir durumda nasıl seçim yapacaksınız? Aslında 1982 Anayasası yapılırken ilk taslak halinde seçimlerin ertelenmesi sebebi olarak sadece savaş değil olağanüstü haller de gösterilmişti. Böyle bir taslak metin oluşturulmuş ama anayasanın nihai halinde bunun suiistimal edilebileceği düşünüldüğü için sıkıyönetimin ya da olağanüstü hallerin erteleme sebebi olmasından vazgeçilmiş, sadece savaş ibaresi konulmuş ve savaş sebebiyle seçimlerin geri bırakılması olarak düzenlenmiştir. Anayasanın ilk haline baktığımızda sistem değişikliği olmadan önce sadece millet meclisi seçimleri yapılıyordu. Cumhurbaşkanı’nı meclis kendi içinden veya dışından seçiyordu. Ancak şimdi cumhurbaşkanlığı seçimleri de var ve baktığımızda anayasadaki o hükme paralel bir şekilde Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu’nda da savaş bir erteleme sebebi olarak öngörülmüş. Esasında bu doğru değil, hem anayasada hem alt mevzuatta savaşın dışında diğer olağanüstü haller de deprem gibi sel gibi afetler de olmalıydı ama yok. Taslakta bu olmasına rağmen kabul edilmemiş, sadece savaş ifadesi konulmuş. Bu şartlar altında hukuki olarak savaş dışındaki bir sebeple seçimlerin ertelenmesi, anayasadaki hüküm gözetilerek mümkün değil. Deprem sebebiyle, sel sebebiyle ne de başka bir afet sebebiyle. Mevcut hukuk kurallarımıza göre seçimleri erteleyemeyiz, bu çok açık. Çünkü hem Anayasa’nın 78. maddesi açık açık savaş diyor, hem de anayasayla bağlantılı olarak Milletvekili Seçimi Kanunu’nda, Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu’nda erteleme sebebi savaş olarak sınırlandırılmış.

    Peki ne yapılabilir? Bahsettiğiniz tercihlerden seçimlerin Kasım 2023’te yapılması veya önümüzdeki sene mahalli idareler seçimleriyle birleştirilmesi… Bunlar hukuki olarak savunabilecek yöntemler değil, hukuken ne yapılabilir diye bakarsak: Bir anayasa değişikliği yapılabilir. Ya da anayasaya geçici bir madde eklemek suretiyle normalde Haziran’da yapılacak olan seçimlerin ertelenmesine ilişkin bir düzenleme getirilebilir. Eğer biz bunu anayasal düzeyde bir geçici maddeyle yaparsak ya da 78. maddeyi değiştirip yaparsak, o zaman alt mevzuatı da hızlı bir şekilde düzenleriz ve savaş dışındaki sebepler de seçimlerin ertelenme sebebi olur. Ama burada da şöyle bir sorunla karşı karşıyayız: Anayasayı değiştirmek normal kanunları değiştirmekten daha zor.

    İki farklı yeter sayı var. Anayasa değişikliği 3/5 ile 2/3 arasındaki bir çoğunlukla kabul edilirse ancak referandumla onaylanabiliyor ya da üye tam sayısının 2/3 veya daha fazlasının desteğini alan bir anayasa değişikliği olursa referanduma ihtiyaç olmaksızın doğrudan Türkiye Büyük Millet Meclisi anayasayı değiştirebiliyor. Afet sebebiyle erteleyelim diyorsak, referandumu da makul bir şekilde yapamayacağımız için ideal olan, muhalefet partilerinin desteğiyle, iktidar artı muhalefet bir anayasa değişikliği veya anayasaya geçici bir madde eklenmesi. Böylelikle savaş dışındaki doğal afetler sebebiyle de seçimlerin geri bırakılması/ertelenmesi mümkün olabilir. Aksi takdirde böyle bir anayasa değişikliği olmaksızın Türkiye Büyük Millet Meclisinin seçimleri geri bırakma kararı alması, hem anayasaya hem de alt mevzuata aykırı olacaktır. Kısacası, hukuka aykırı olacaktır.

    Oldu ki iktidar seçimi ileri bir tarihe aldı. Bu senaryoda muhalefet hukuksal olarak nasıl bir yol izleyebilir? Hakkını nasıl arayabilir?

    “Hak” mı bu tartışmalı. Çünkü seçimlerin ertelenmesi halinde bunun kime ne yarar sağlayacağını bilemiyoruz. Seçimlerin zamanında yapılması belki muhalefet için dezavantajdır, belki de avantajdır, ya da iktidar için ikisi de geçerli olabilir. Ama şunu belirtmeliyiz, eğer bir anayasa değişikliği yapılmadan meclis tutup da doğal afet sebebiyle seçimlerin geri bırakılması kararı alırsa bu bir işlem türü olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi kararıdır. Anayasamıza göre de üç istisnai meclis kararı dışındaki meclis kararları Anayasa Mahkemesinin denetimine tabi değil. Milletvekilliğinin düşürülmesi hakkındaki meclis kararları, dokunulmazlığın kaldırılması hakkındaki meclis kararları ve Türkiye Büyük Millet Meclisi iç tüzüğünün değiştirilmesi hakkındaki meclis kararları Anayasa Mahkemesinin denetimine tabi olan meclis kararlarıdır. Bunun dışında meclisin savaş kararı alması, seçimleri geri bırakma kararı alması gibi durumlarda, bu kararlar Anayasa Mahkemesinin denetimine tabi olmayan meclis kararlarıdır.

    Dolayısıyla bu durumda yapacak bir şey yok. Bunun politik sonuçları olacaktır elbet ama hukuki olarak yapılacak bir şey kalmıyor. Afetin etkilediği illerdeki seçmen kayıtlarının tutulması, oradaki kişilerin yer değiştirmesi ve benzeri hususlara aklı selimle eğildiğimiz zaman gerçekten ortada ciddi bir sorun var. İnsanlar yer değiştirdi, büyük şehirlere giden oldu. Sıkıntılı bir durum var ama anayasa ve alt mevzuat çok açık, açık açık savaş diyor ve hatta savaşın olması da başlı başına ertelemeye yol açmıyor. “Savaş sebebiyle yeni seçimlerin yapılmasına imkan görülmezse” diyor anayasa. Haliyle savaş varken bile seçimler yapılabilir. Sadece bu sebeple, imkan görülmediği taktirde ertelenebilir diyor ve böyle bir durumda da doğal afetler sebebiyle erteleme yapılamaz. Olur da meclis seçimlerin geri bırakılması kararı alırsa bu anayasaya aykırı olur. Ancak Anayasa Mahkemesi bu kararı denetleyemez.

    Hukuk R1 Siyaset
    Paylaş Twitter Facebook LinkedIn Email WhatsApp
    Önceki İçerikDepremin Sonrasına Şahitlik | Nabız #123
    Sonraki İçerik Deprem Sonrasında Borsada Neler Yaşandı?

    Diğer İçerikler

    Videolar

    Parlamenter Sistem Nasıl Geri Gelecek? | Çavuşesku’nun Termometresi #252

    8 Mayıs 2025 Melis Konakçı, İlkan Dalkuç ve Burak Bilgehan Özpek
    Yazılar

    Savaşların Kazananı Olur Mu?

    7 Mayıs 2025 Oytun Meçik
    Yazılar

    Türkiye’de Serbest Gazeteciliğin Geleceği: Zorluklar ve Çözüm Yolları

    3 Mayıs 2025 Gökhan Korkmaz

    Yorumlar kapalı.

    Güncel İçerikler

    Dünya Gündemi: Trump’ın Körfez Turu, ABD-Çin Ticaret Savaşlarında Geçici Ateşkes

    13 Mayıs 2025 Bültenler Bahadır Çelebi

    Abdülhamid ve Sherlock Holmes

    12 Mayıs 2025 Yazılar Umut Dağıstan

    ABD Gündemi: Trump’ın İlk 100 Günü, Sol Muhalefet Meydanlarda, Kamuda Tasfiyeler, Mineral Anlaşması

    10 Mayıs 2025 Bültenler Emrullah Özdemir

    Turkey and Israel: Intense Geopolitical Rivalry from the Mediterranean to Central Asia

    8 Mayıs 2025 D84 INTELLIGENCE Reza Talebi

    E-Bültene Abone Olun

    Güncel içeriklerden ilk siz haberdar olun




    Archives

    • Mayıs 2025
    • Nisan 2025
    • Mart 2025
    • Şubat 2025
    • Ocak 2025
    • Aralık 2024
    • Kasım 2024
    • Ekim 2024
    • Eylül 2024
    • Ağustos 2024
    • Temmuz 2024
    • Haziran 2024
    • Mayıs 2024
    • Nisan 2024
    • Mart 2024
    • Şubat 2024
    • Ocak 2024
    • Aralık 2023
    • Kasım 2023
    • Ekim 2023
    • Eylül 2023
    • Ağustos 2023
    • Temmuz 2023
    • Haziran 2023
    • Mayıs 2023
    • Nisan 2023
    • Mart 2023
    • Şubat 2023
    • Ocak 2023
    • Aralık 2022
    • Kasım 2022
    • Ekim 2022
    • Eylül 2022
    • Ağustos 2022
    • Temmuz 2022
    • Haziran 2022
    • Mayıs 2022
    • Nisan 2022
    • Mart 2022
    • Şubat 2022
    • Ocak 2022
    • Aralık 2021
    • Kasım 2021
    • Ekim 2021
    • Eylül 2021
    • Ağustos 2021
    • Temmuz 2021
    • Haziran 2021
    • Mayıs 2021
    • Nisan 2021
    • Mart 2021
    • Şubat 2021
    • Ocak 2021
    • Aralık 2020
    • Kasım 2020
    • Ekim 2020
    • Eylül 2020
    • Ağustos 2020
    • Temmuz 2020
    • Haziran 2020
    • Mayıs 2020
    • Nisan 2020
    • Mart 2020
    • Şubat 2020
    • Ocak 2020
    • Aralık 2019
    • Kasım 2019
    • Ekim 2019
    • Eylül 2019
    • Ağustos 2019
    • Temmuz 2019
    • Haziran 2019
    • Mayıs 2019
    • Nisan 2019
    • Mart 2019

    Categories

    • Asterisk2050
    • Bültenler
    • Çeviriler
    • D84 INTELLIGENCE
    • EN
    • Forum
    • Özetler
    • Podcast
    • Röportajlar
    • Uncategorized
    • Videolar
    • Yazılar
    Konular
    • Siyaset
    • Ekonomi
    • Dünya
    • Tarih
    • Kültür Sanat
    • Spor
    • Rapor
    • Gezi
    İçerik
    • Yazılar
    • Podcast
    • Forum
    • Röportajlar
    • Çeviriler
    • Özetler
    • Bültenler
    • D84 INTELLIGENCE
    Konular
    • Siyaset
    • Ekonomi
    • Dünya
    • Tarih
    • Kültür Sanat
    • Spor
    • Rapor
    • Gezi
    Sosyal Medya
    • Twitter
    • Facebook
    • Instagram
    • Youtube
    • LinkedIn
    • Apple Podcast
    • Spotify Podcast
    • Whatsapp Kanalı
    Kurumsal
    • Anasayfa
    • Hakkımızda
    • İletişim
    • Yazarlar
    • İçerik Sağlayıcılar
    • Yayın İlkeleri ve Yazım Kuralları
    © 2025 DAKTİLO1984
    • KVKK Politikası
    • Çerez Politikası
    • Aydınlatma Metni
    • Açık Rıza Beyanı

    Arama kelimesini girin ve Enter'a tıklayın. İptal etmek için Esc'ye tıklayın.

    Çerezler

    Sitemizde mevzuata uygun şekilde çerez kullanılmaktadır.

    Fonksiyonel Her zaman aktif
    Sitenin çalışması için ihtiyaç duyulan çerezlerdir
    Preferences
    The technical storage or access is necessary for the legitimate purpose of storing preferences that are not requested by the subscriber or user.
    İstatistik
    Daha iyi bir kullanıcı deneyimi sağlamak için kullanılan çerezlerdir The technical storage or access that is used exclusively for anonymous statistical purposes. Without a subpoena, voluntary compliance on the part of your Internet Service Provider, or additional records from a third party, information stored or retrieved for this purpose alone cannot usually be used to identify you.
    Pazarlama
    Size daha uygun içeriklerin iletilmesi için kullanılan çerezlerdir
    Seçenekleri yönet Hizmetleri yönetin {vendor_count} satıcılarını yönetin Bu amaçlar hakkında daha fazla bilgi edinin
    Seçenekler
    {title} {title} {title}