Daktilo 1984Daktilo 1984
    • Hakkımızda
    • İletişim
    • E-Bültene Abone Ol
    Facebook Twitter Instagram Telegram
    Twitter Facebook YouTube Instagram WhatsApp
    Daktilo 1984Daktilo 1984
    Destek Ol Abone Ol
    • İZLE
      • Çavuşesku’nun Termometresi
      • Varsayılan Ekonomi
      • 2’li Görüş
      • İki Savaş Bir Yazar
      • Yakın Tarih
      • Mayhoş Muhabbetler
      • Tümünü Gör
    • OKU
      • Yazılar
      • Röportajlar
      • Çeviriler
      • Asterisk2050
      • Yazarlar
    • DİNLE
      • Çerçeve
      • Zedcast
      • Tuhaf Zamanların İzinde
      • SenSensizsin
      • Tümünü Gör
    • D84 FYI
      • Hariçten Gazel
      • Avrupa Gündemi
      • ABD Gündemi
      • Altüst
    • D84 INTELLIGENCE
      • Kitap Yorum
      • Göç Sorunu
      • Başkanlık Sistemi Projesi
      • Devlet Kapasitesi Liberteryenizmi
      • Herkes için Siyaset Bilimi
      • Yapay Zeka
    Daktilo 1984Daktilo 1984
    Anasayfa » Murat Yetkin: Bazı kesimlerin Atatürk ve laik Türkiye’ye tepkileri Ayasofya’da cisimleşmiştir
    Röportajlar

    Murat Yetkin: Bazı kesimlerin Atatürk ve laik Türkiye’ye tepkileri Ayasofya’da cisimleşmiştir

    Arın Demir26 Temmuz 20205 dk Okuma Süresi
    Paylaş
    Twitter Facebook LinkedIn Email WhatsApp

    [voiserPlayer]

    Ayasofya’nın ibadete açılma kararı, Türkiye sağı için özellikle de İslamcı ya da siyasal muhafazakâr olarak tanımlayabileceğimiz kesimleri için sembolik olarak ne anlam ifade etmektedir? 

    Sanırım bu konuda en iyi tanımı Fehmi Koru yaptı, İslamcıların “Kızılelması” diyerek. Ama Ayasofya, Türkiye’deki, sadece İslamcı değil bütün muhafazakâr kesim için, hatta, neredeyse 80 yıldır örtülü ya da açık devam eden endoktrinasyon sonucu, çoğu dindar için de cami olarak ibadete açılmanın ötesinde anlamlar ifade ediyordu. Ayasofya’yı -cami olarak kaydettirmiş olsa da- müze yapanın Mustafa Kemal Atatürk olması, bazı kesimlerin Atatürk ve laik Türkiye’ye tepkilerini de Ayasofya’da cisimleştirmişti. Bu endoktrinasyon o kadar güçlüydü ki Atatürkçülüğünden kuşku duymayacağımız, CHP’nin Cumhurbaşkanı adayı Muharrem İnce için dahi önceliği olan bir kavram olduğunu anlıyoruz. Öte yandan, Ayasofya Türkçülüğün Kızılelması gibi coğrafi sınırları da aşan, erişilmez görülen bir hayal değildi. Neticede alınmış bir siyasi kararı değiştirmek için yeni bir siyasi karar yeterliydi, nitekim öyle de oldu.

    Ayasofya’nın ibadete açılması geçmişte hep tartışılmıştı fakat gerçekleşmemişti. Yaklaşık bir sene öncesine kadar Ak Parti’de açılması tarafı değildi. Sizce bugün karar alınması, Ak Parti iktidarının gücünü mü gösteriyor?

    Hem evet hem hayır. Hayır, çünkü aslında Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan siyasi ve ideolojik cephaneliğindeki en ağır ve tek atımlık toplardan birisini, ortada bunu gerektirecek bir somut ihtiyaç olmadığı halde kullanmış oldu; ikinci kullanımı yok. Bu çizgi sürerse toplum daha tehlikeli bir biçimde bölünebilir, ki bu durum kimilerinin umudu kimilerinin endişesidir.

    Evet, çünkü Covid-19 salgını ile küresel ölçekte ortaya çıkan durum, Erdoğan’a göre bütün dengeleri değiştirecek ve Türkiye’nin dikkat çekip ona göre yeni kurulacak masada daha güçlü oturması için bu tür çıkışlara ihtiyacı var. Bir de tabii iç siyasette vatandaşın işsizlik gibi, geçim sıkıntısı gibi konuları konuşmaması unsuru var ama bunun için başka araçlar bulunabilirdi, ne bileyim Suriye’de, Kıbrıs’ta Libya da filan, eğer sadece o olsa sineği balyozla öldürmeye çalışmaya benzer.

    Camiye çevrilme kararının, bürokratik olarak Danıştay’ın kararının üzerine inşa edilmesinin sebebi nedir? 

    Bence tamamen kozmetik; sanki hukuk devletinin gereğini yapmış, yoksa yapmayacakmış izlenimi vermek için. Kimsenin bunu önemsediğini de sanmıyorum. Ayasofya bir mahkeme kararıyla Müze’ye çevrilmedi ki bir mahkeme kararıyla yeniden ibadete açılsın. Az önce bahsettiğimiz üzere, iki karar da siyasi.

    MetroPoll Araştırma anketine göre, halkın yüzde 44’ü Ayasofya’nın ibadete açılmasını ekonomik krizin gündemini değiştirme amacıyla yapıldığını düşünüyor. Bu süreçte somut konular yerine tarihsel önem taşıyan sembolik ve ahlaki meseleler siyasetin gündemine taşınarak kimlik siyasetinin, hizmet siyasetinin önüne geçirilmesine mi tanıklık edeceğiz?  

    Zaten epeydir öyle, yani kimlik siyasetiyle hükümet gemisi yürütülüyor. MetroPoll’un 44 bulgusu da önemli. Neredeyse halkın yarısı bunun ekonomi gündemini saptırmak için olduğunu beyan etmiş. Çünkü siyaset olgusal gerçeklerden çok algılanan gerçekler üzerinden yürüyor. Ancak bir de Ali Çarkoğlu’nun YetkinReport’ta yazdığı var, yani geçmişte seçmen gözünde işe yarayan muhafazakâr değerler ve kutuplaştırma taktiklerinin 2015 genel seçimlerinde ve 2019 yerel seçimlerinde artık işe yaramaz hale geldiği saptaması. Belki Erdoğan da bunu saptadı ve Ayasofya gibi, İstanbul Sözleşmesi gibi hamlelerle siyaseti yeniden o zemine çekmeye çalışıyor.

    Muhalefet kanadındaki birçok siyasetçinin Ayasofya kararına destek verdiğini gözlemliyoruz. Muhalefetin pozisyonunu nasıl değerlendiriyorsunuz?

    Muhalefet kanadından Ayasofya’nın yeniden ibadete açılmasına verilen açık destek ve tepki göstermemek suretiyle verilen dolaylı destek, Ayasofya konusunda toplumun derinine işlemiş bir duyarlığın mevcudiyetini gösteriyor. Böyle bir tepkinin verilmemesi bence Ayasofya’nın yeniden ibadete açılmasının bir yan ürünü olarak, hem de dini bir konuda kutuplaşma umanları hayal kırıklığına uğratmıştır. Tabii bunda cephe ya da ittifaklar siyaseti güdülmesinin de rolü var; cephe siyasetinde çelişkileri değil ortaklıkları öne çıkarmak esastır.

    Muhalefet genel siyasetteki tartışma ortamını duygusal zeminden gerçekçi ve rasyonel zemine nasıl taşıyabilir? 

    Bana kalırsa şu anda muhalefete neden daha sert muhalefet yapmadığı yolundaki suçlamalar aslında “Neden gerçekçi zemindesin, duygusal zeminde değilsin?” diye sormak anlamına geliyor. Eleştirenler örneğin CHP’nin neden sokağa çıkmadığını, Kemal Kılıçdaroğlu’nun neden ortalığı bir birine katmadığını söylemek istiyor. Basit eleştirilerin dahi teröristlikten darbeciliğe dek değişen ağır suçlamalara yol açtığı siyasi ortamda bu duygusallıkların Erdoğan’ın değirmenine su taşımakla sonuçlanması yüksek ihtimal.

    Özellikle sağ partiler arasında oluşan rekabet ortamı, önümüzdeki süreçte sağ siyasetteki söylemi merkezden (merkez siyasetten) İslami popülizmin hâkim olduğu bir ortama mı dönüştürecek? 

    Deva Partisi lideri Ali Babacan’ın, hatta daha muhafazakâr çizgideki Gelecek Partisi lideri Ahmet Davutoğlu’nun söylemleri onu göstermiyor. Bu konuda rekabete giren parti Saadet Partisi ama onun da güç ve erişimi sınırlı. Bence İslami popülizmin doruklarındayız, eğer hala ulaşmamışsak. Bundan sonra, tahminleri aşan sertlikte bir hamle olmazsa, rekabet ibresinin tersine, merkeze doğru kayacağını söyleyebiliriz.

    Tarihsel tartışmalarla derinleşen bir gündemimizin olması, erken seçimin habercisi olabilir mi?

    Böyle düşünenler var ama ben seçimlerde son belirleyenin hep ekonomi olduğunu düşünenlerdenim. Henüz Covid-19 sonrası ekonomideki hasar tespit ve gerçek işsizlik tablosunu görmüş değiliz. Bir de Erdoğan’ın 2023’e kadar ruhsatı ve anlaşılan daha yapacak çok şeyi var. Neden bunları riske atsın ki? Bana mantıklı gelmiyor. Ama derseniz ki “Mantıklı işleyen ne var ki?” çok da haksız olduğunuzu söyleyemem.

    Ayasofya’nın tarihsel geçmişi ile ülkemizin Batı ve Doğu arasındaki gördüğü köprü görevinin bağlantısını kuranlar var. Bu karar Türkiye’nin kimliğine ve dışarıdan algılanış biçimine nasıl yansıdı?

    Türkiye’nin algılanış biçiminde -dışarıdan derken Batı’dan dediğinizi var sayıyorum ama bu durumda Rusya’yı da katmamız gerekir- zaten her şey güllük gülistanlıktı da Ayasofya ile yandı bitti kül oldu diye bir durum yok. Bir eksik, bir fazla durumu var daha çok. Kaldı ki, bu durum ülkenin egemenlik haklarını ilgilendiren siyasi bir tasarruftur, orası doğru. Bir burada kararın şimdi gerekli olup olmadığını tartışıyoruz. Ama karar Erdoğan’ın Türkiye’yi İslami bir yönetime götürmek istediği yolundaki algıyı daha da güçlendirmiştir sanıyorum. Dış politikadaki etkileri sormak istiyorsanız, zaten yaptırımlarla boğuşmakta olduğunuza dikkatinizi çekmek isterim.

    Siyaset
    Paylaş Twitter Facebook LinkedIn Email WhatsApp
    Önceki İçerikDevletin Diniliğinin Yeterlililiği Sorunu
    Sonraki İçerik 2019-20 sezonu ilk 11’leri ve yedekleri

    Diğer İçerikler

    Videolar

    CHP’nin Kurultay Davası | Çavuşesku’nun Termometresi #257

    4 Haziran 2025 İlkan Dalkuç, Burak Bilgehan Özpek ve Melis Konakçı
    Yazılar

    Yeni Anayasa Yeni Türkiye Demek Değil

    30 Mayıs 2025 Armağan Öztürk
    Videolar

    19 Mart Sonrasında Ekonomi | Enes Özkan | Çavuşesku’nun Termometresi #256

    29 Mayıs 2025 Enes Özkan, Melis Konakçı ve İlkan Dalkuç

    Yorumlar kapalı.

    Güncel İçerikler

    İran-ABD İlişkilerinde 2025 Yılı Gelişmeleri

    4 Haziran 2025 Yazılar Erdal Kesin

    Dünya Gündemi: Ukrayna’nın Örümcek Ağı Operasyonu ya da Rusya’nın Pearl Harbor’u

    3 Haziran 2025 Bültenler Bahadır Çelebi

    Türkiye’de İşgücü Piyasası: Perşembe’nin Gelişi Çarşamba’dan Belli midir?

    2 Haziran 2025 Yazılar Oytun Meçik

    Yeni Anayasa Yeni Türkiye Demek Değil

    30 Mayıs 2025 Yazılar Armağan Öztürk

    E-Bültene Abone Olun

    Güncel içeriklerden ilk siz haberdar olun




    Archives

    • Haziran 2025
    • Mayıs 2025
    • Nisan 2025
    • Mart 2025
    • Şubat 2025
    • Ocak 2025
    • Aralık 2024
    • Kasım 2024
    • Ekim 2024
    • Eylül 2024
    • Ağustos 2024
    • Temmuz 2024
    • Haziran 2024
    • Mayıs 2024
    • Nisan 2024
    • Mart 2024
    • Şubat 2024
    • Ocak 2024
    • Aralık 2023
    • Kasım 2023
    • Ekim 2023
    • Eylül 2023
    • Ağustos 2023
    • Temmuz 2023
    • Haziran 2023
    • Mayıs 2023
    • Nisan 2023
    • Mart 2023
    • Şubat 2023
    • Ocak 2023
    • Aralık 2022
    • Kasım 2022
    • Ekim 2022
    • Eylül 2022
    • Ağustos 2022
    • Temmuz 2022
    • Haziran 2022
    • Mayıs 2022
    • Nisan 2022
    • Mart 2022
    • Şubat 2022
    • Ocak 2022
    • Aralık 2021
    • Kasım 2021
    • Ekim 2021
    • Eylül 2021
    • Ağustos 2021
    • Temmuz 2021
    • Haziran 2021
    • Mayıs 2021
    • Nisan 2021
    • Mart 2021
    • Şubat 2021
    • Ocak 2021
    • Aralık 2020
    • Kasım 2020
    • Ekim 2020
    • Eylül 2020
    • Ağustos 2020
    • Temmuz 2020
    • Haziran 2020
    • Mayıs 2020
    • Nisan 2020
    • Mart 2020
    • Şubat 2020
    • Ocak 2020
    • Aralık 2019
    • Kasım 2019
    • Ekim 2019
    • Eylül 2019
    • Ağustos 2019
    • Temmuz 2019
    • Haziran 2019
    • Mayıs 2019
    • Nisan 2019
    • Mart 2019

    Categories

    • Asterisk2050
    • Bültenler
    • Çeviriler
    • D84 INTELLIGENCE
    • EN
    • Forum
    • Özetler
    • Podcast
    • Röportajlar
    • Uncategorized
    • Videolar
    • Yazılar
    Konular
    • Siyaset
    • Ekonomi
    • Dünya
    • Tarih
    • Kültür Sanat
    • Spor
    • Rapor
    • Gezi
    İçerik
    • Yazılar
    • Podcast
    • Forum
    • Röportajlar
    • Çeviriler
    • Özetler
    • Bültenler
    • D84 INTELLIGENCE
    Konular
    • Siyaset
    • Ekonomi
    • Dünya
    • Tarih
    • Kültür Sanat
    • Spor
    • Rapor
    • Gezi
    Sosyal Medya
    • Twitter
    • Facebook
    • Instagram
    • Youtube
    • LinkedIn
    • Apple Podcast
    • Spotify Podcast
    • Whatsapp Kanalı
    Kurumsal
    • Anasayfa
    • Hakkımızda
    • İletişim
    • Yazarlar
    • İçerik Sağlayıcılar
    • Yayın İlkeleri ve Yazım Kuralları
    © 2025 DAKTİLO1984
    • KVKK Politikası
    • Çerez Politikası
    • Aydınlatma Metni
    • Açık Rıza Beyanı

    Arama kelimesini girin ve Enter'a tıklayın. İptal etmek için Esc'ye tıklayın.

    Çerezler

    Sitemizde mevzuata uygun şekilde çerez kullanılmaktadır.

    Fonksiyonel Her zaman aktif
    Sitenin çalışması için ihtiyaç duyulan çerezlerdir
    Preferences
    The technical storage or access is necessary for the legitimate purpose of storing preferences that are not requested by the subscriber or user.
    İstatistik
    Daha iyi bir kullanıcı deneyimi sağlamak için kullanılan çerezlerdir The technical storage or access that is used exclusively for anonymous statistical purposes. Without a subpoena, voluntary compliance on the part of your Internet Service Provider, or additional records from a third party, information stored or retrieved for this purpose alone cannot usually be used to identify you.
    Pazarlama
    Size daha uygun içeriklerin iletilmesi için kullanılan çerezlerdir
    Seçenekleri yönet Hizmetleri yönetin {vendor_count} satıcılarını yönetin Bu amaçlar hakkında daha fazla bilgi edinin
    Seçenekler
    {title} {title} {title}