Hariçten Gazel Haftalık Dış Haberler Bülteni (24-30 Ocak 2023)
Ukrayna cephesinde yeni ve büyük bir Rus saldırısı bekleniyor. Savaş tamtamları o kadar yüksek sesle çalıyor ki ABD, İngiltere ve Almanya uzunca bir süredir tartışılan Ukrayna’ya tank sevkiyatını gerçekleştirmeye karar verdi. Ancak Ukrayna’nın bir de F16 jetleri talebi var ki Batı’nın bunu karşılamasının mümkün olmadığı anlaşılıyor. Şimdi, öncelikle Ukrayna’ya verilecek tankların savaşın seyrine nasıl etki edebileceğine, sonra da ABD ve Almanya’nın Ukrayna’nın F16 talebini geri çevirmesi meselesine bakalım.
Ukrayna’ya Gönderilecek Tanklar
Bir ay sonra bir yılını dolduracak Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, halen tünelin sonunda ışığın ve barış ihtimalinin görülmediği bir uluslararası kriz olarak tüm dünyanın gündemindeki merkezi konumunu koruyor. Rusya’nın kışın bitmesinin ardından Ukrayna’ya geniş çaplı bir operasyon yaparak yeni askere aldığı geniş katılımlı bir güçle tekrar saldıracağını biliyoruz. Ukrayna ise elindeki imkanlarla bu saldırıya karşı hazırlık yapıyor. Cephe çok geniş. Arazi oldukça çetin. İki taraf için de oldukça yıpratıcı olacak savaşın yeni bir evresine gireceğiz. Belki de bu hesaplaşma ile birlikte savaşın sonuna doğru da yaklaşabiliriz. Ancak içimden bir ses bu savaşın düşük yoğunluklu da olsa çok daha uzun süreler devam edebileceğini söylüyor.
Rusya’nın saldırısına karşı koymak için Ukrayna’nın en çok ihtiyacı olan şey ise karada Rus tanklarına karşı durabilecek etkin bir tank ve savaş araçları gücüydü. Bu talebini de uzun zamandır Batılı ülkelere iletiyordu. Ancak bu adımın Rusya ile NATO arasında fiili bir savaş anlamına gelebileceği ve Rusya-Ukrayna gerilimini daha da tırmandırabileceği endişeleri, Batılı ülkelerin tank gönderme hususundaki tereddütlerini besliyordu. Bu tereddütler aşıldı ve savaşta oyun değiştirici bir güce sahip olma ihtimali olan tanklar Ukrayna’ya gönderiliyor.
Ukrayna Batılı ülkelerden en az 300 tankın yanı sıra bu tanklara eşlik edecek savaş araçları da talep ediyor. Şu ana kadar ABD, 31 adet M1 tankını; İngiltere, 14 adet Challenger 2 tankını ve son olarak Almanya’nın da bu girişime katılmasıyla Scholz yönetimi 14 adet Leopard 2 tankını Ukrayna’ya göndermeye karar verdi. Ellerinde Leopard 2 tankı bulunduran Polonya ve Çekya gibi diğer ülkelerin katılmasıyla Ukrayna’ya 100’e yakın tank verilebileceği tahmin ediliyor. Ayrıca, ABD 90 adet Stryker savaş aracı ve 59 adet Bradley piyade savaş aracını da Ukrayna’ya göndereceğini açıkladı. İngiltere de 30 adet AS90 motorlu topçu sistemiyle diğer bazı ağır silahları Ukrayna’ya göndermeyi planlıyor.
Ukrayna’ya verilecek tankların ne kadar sürede Ukrayna ordusuna teslim edilebileceği ve Ukrayna ordusunun bu tankları kullanmak için eğitimlerinin ne kadar süreceği şu an için bilinmiyor. Ayrıca tankların verimli bir şekilde savaşta kullanılabilmesi için lojistiğinin sağlanması ve tankların savaş alanında diğer askeri araçlarla desteklenmesi de teknik bilgi gerektiriyor. Rusya bu tankların ve yeni silahların sevkiyatı nedeniyle planladığı saldırıyı daha erken bir tarihe de çekebilir.
Verilen tank sayısı Ukrayna’nın umduğundan çok daha az. Bu kadar tankla Zelensky yönetiminin hayal ettiği şekilde Ukrayna’nın topraklarını geri alabileceği bir hücum harekatını yapabilmesi oldukça zor görünüyor. Ancak savaşın ilerleyen aşamalarında Batılı ülkelerden yeni silah yardımları da gelecektir. Şu an bu koşullarda, iki tarafın da arzuladığı kesin sonuca onları götürecek gelişmelerin bahar aylarında ortaya çıkabilmesi düşük bir ihtimal olarak görülüyor.
Ukrayna’nın F16 Talebi
Ukrayna Dışişleri Bakan Yardımcısı Andrii Melnyk, ABD F16’ları ve F35’leri, Eurofighters, Tornados, Fransız Rafales ve İsveç Gripen jetlerinden oluşan bir “savaş uçağı koalisyonu” oluşturulması çağrısında bulunmuştu. Bu uçakların yanı sıra Zelensky de ABD’den ATACMS füzeleri istediklerini belirtmiş, bu füzelerle Rusya’nın yaptığı saldırılara karşı koyabileceklerini belirtmişti.
Almanya Şansölyesi Olaf Scholz, Leopard 2 tanklarının Ukrayna’ya gönderilmesi kararının hemen ardından, -daha bu tank kararı Alman toplumunda sindirilememişken- sorulan bir soruya yanıt olarak Almanya’nın Ukrayna’ya F16 gönderilmesini onaylamadığını belirtti. Almanya’nın özellikle 2. Dünya Savaşı’ndan kalma nahoş anıları nedeniyle savaş bölgelerine silah göndermeyi istemediği ve Alman halkının da bu nedenle aktif bir şekilde Ukrayna’ya silah desteği yapma konusuna pek sıcak bakmadığı biliniyor. Scholz, Ukrayna’nın savaş jetleri talebini reddederken NATO’nun Rusya ile bir savaşta olmadığını ve nükleer bir güç olan Rusya’nın daha fazla tahrik edilmemesi gerektiğini vurguluyor.
Scholz’un açıklamalarının ertesi günü Biden da sorulan bir soruya karşılık olarak Ukrayna’ya savaş jetleri göndermeyeceklerini açıkladı. Emanuel Macron teorik olarak Ukrayna’ya her türlü silah yardımı yapabileceklerini ancak Rusya-Ukrayna Savaşı’nı alevlendirmekten kaçınmak gerektiğini vurguluyor. Öte yandan, Ukrayna’nın Avrupa’daki en büyük destekçisi olan Polonya, savaş jetleri göndermek için de kapıları tümden kapatmıyor. Ancak Polonya Başbakanı Mateusz Morawiecki, Ukrayna’ya savaş uçağı gönderilmesinin diğer tüm tam NATO üyeleriyle koordinasyon içinde yapılabileceğini söylüyor. Dolayısıyla bu aşamada Ukrayna’nın hava sahasını kontrol etmek amacıyla talep ettiği savaş uçaklarını Batılı ülkelerden alma ihtimali yok. Ancak ABD’li yetkililer, savaş uçakları hariç diğer silahlar konusunda Ukrayna’ya desteklerinin süreceğini her fırsatta belirtiyorlar.
Rusya-Ukraya Savaşı’ndan Diğer Notlar
Geçtiğimiz hafta Ukrayna’ya tank ve savaş araçları gönderilmesi kararı ve savaş jeti gönderilmesi talebinin reddedilmesi dışında savaşa dair başka gelişmeler de yaşandı. Bu gelişmeler:
- Polonya, Ukrayna-Rusya Savaşı nedeniyle savunma bütçesini ciddi şekilde arttıracağını duyurdu. Bu kapsamda Polonya yönetimi savunma bütçesini gayrı safi milli hasılasının yüzde 2.5’uğundan 4’üne çıkarmayı planlıyor. Başbakan Morawiecki, yüzde 4’lük savunma bütçesinin tüm NATO ülkeleri arasındaki en yüksek oran olduğunu belirtiyor.
- Ukrayna’nın dünya kamuoyunda Rusya’nın işgalci tutumunun farklı platformlarda kınanması için talepleri de sürüyor. Son olarak Zelensky, Fransa Cumhurbaşkanı Macron’a, 2024 Paris olimpiyatlarına Rus ve Belaruslu sporcuların katılmaması ve Rusya’nın olimpiyatları bir propaganda aracı olarak kullanmaması talebini iletti. Olimpiyat komitesi Rus ve Belaruslu sporcuların tarafsız olarak olimpiyat oyunlarında yarışabileceklerini belirtmişti. Zelensky ayrıca taleplerinin kabul edilmemesi durumunda Ukrayna olarak olimpiyatları boykot edeceklerini duyurdu.