Amerika Birleşik Devletleri’nde Mayıs ayında siyasete dair pek çok kayda değer gelişme yaşandı. Seçime sayılı haftalar kala taraflar arasındaki rekabetin kızışması ve İsrail’in Filistinli sivillere yönelik dozajını artırdığı şiddetin iç siyasetteki yansımalarından Trump hakkında verilen mahkeme kararına kadar birçok gelişmeye bu yazıda göz atacağız.
Filistin’in Sandığa Etkisi
İnsanların Filistin’de yaşanan insani krize dünya çapında gerçekleştirdiği protestolarla tepki göstermesinin ardından bu krize açıkça karşı çıkmayan devlet başkanları da bu tepkilerin odağında bulunuyor. Amerika Birleşik Devletleri’nde ise hükümet kanadının İsrail’in sivillere saldırmasıyla ilgili ikircikli tutumu, pek çok Demokrat seçmeni sandıktan uzak tutacağa benziyor.
Vermont eyaletinin Demokrat Senatörü ve parti içindeki sosyalist kanadın lideri Bernie Sanders, 2016 seçimlerinin aksine boykot karşıtı tavrında ısrarcı. Mayıs ayı başında Gazze’nin “Başkan Biden’ın Vietnam’ı” olabileceği konusundaki endişelerini dile getirirken Donald Trump’a karşı Joe Biden’ı destekleyeceğini her fırsatta ifade ediyor. Her ne kadar Sanders’ın hitap ettiği geniş bir kitle olsa da İsrail Başbakanı Netanyahu’nun önümüzdeki günlerde ABD’yi ziyaret edecek olması ve üniversite kampüslerinde polisin göstericilere karşı sergilediği orantısız şiddet, Demokrat yönetimin eylem ve söylemde tutarlı olmadığı konusunda kendi tabanından yoğun eleştiriler almasına neden oluyor. Ayrıca Netanyahu’nun ABD’ye gelecek olması ile ilgili Senatör Sanders 1 Haziran’da X’te (Twitter) yazdığı yazıda “Netanyahu’nun bir savaş suçlusu olduğunu, onun Kongre’ye geldiği gün kendisinin gelmeyeceğini” belirtti.
Başkan Biden boykot tehlikesini sezmiş olacak ki 2 Mayıs’ta yaptığı konuşmada üniversitelerdeki Filistin yanlısı protestolara saygı duyduğunu ifade eden bir açıklama yaptı. Çeşitli analistler Biden’ın protesto gösterileriyle dolu bir yazı başarıyla atlatamayacağını, bu gidişle Ağustos ayında gerçekleşecek kurultay sonrası resmen başlayacak seçim yarışına, rakibine nispeten daha yıpranmış bir halde dahil olacağının altını çiziyor. Başkanın 9 Mayıs’ta yaptığı açıklamada “İsrail’in Refah şehrindeki sivillere saldırması halinde çeşitli silahların İsrail’e sevkiyatını durduracağını” ilan etmesi, bu yıpranmanın önüne geçmek için atılan önemli adımlardan biri oldu.
Cumhuriyetçiler Geri Adım Atmıyor
2024 başında Donald Trump’ın parti içindeki ana rakibi olan Nikki Haley, Mayıs ayında yaptığı açıklamada -Super Tuesday öncesi yaptığı açıklamaların aksine- Donald Trump’ı seçimlerde destekleyeceğini belirtti.
Donald Trump’ın savaşın başından itibaren kuvvetli bir İsrail taraftarı olduğu herkes tarafından biliniyor. Destekçisi Nikki Haley’nin de 26 Mayıs’ta İsrail’in Refah’taki mülteci kampını bombalamasının ardından İsrail’e yaptığı ziyarette İsrail’e ait füzelerden birinin üstüne “Finish them!” (Onları Bitirin!) yazması kamuoyunun tepkisine sebep oldu.
Hamas’ın İsrail’e gerçekleştirdiği terör saldırısına karşılık olarak İsrail’in kendi güvenliğini sağlamaya çalışması ile mülteci kamplarında hayatta kalmaya çalışan sivillerin bombalanmasını etik açıdan ayırt etmekte güçlük çeken Cumhuriyetçi Parti yetkilileri, Demokratların aksine İsrail’in saldırılarına daha sıcak bakan bir tabana sahip olmanın avantajlarından seçimde yararlanacak gibi görünüyor.
Biden’ın Ateşkes Önerisi
İsrail’in Refah’taki mülteci kampına saldırmasının ardından Başkan Biden 31 Mayıs’ta Beyaz Saray’da yaptığı açıklamada üç aşamalı bir ateşkes önerisinde bulundu. Öneride İsrail’in Gazze’deki yerleşim alanlarından çekilmesi ve elindeki Filistinli mahkumların bırakılmasına karşılık Hamas’ın da elindeki rehineleri serbest bırakması ve böylece taraflar arasında kalıcı barışın sağlanması var.
Planın son aşamasında ise Gazze’nin yeniden inşası yer alıyor. G7 ülkelerinden de destek gelen bu ateşkes planının uygulanabilmesi için en başta Hamas yetkilileri ve İsrail Hükümeti’nin çaba sarf etmesi gerekiyor. Netanyahu’nun ABD’de yapacağı konuşma da bu noktada çokça önem arz ediyor.
Trump Resmen Suçlu Bulundu
Başkan adayı Donald Trump 2016 Başkanlık Seçimleri öncesinde oyuncu Stormy Daniels ile yaşadığı ilişkiye dair sus payı ödemesiyle alakalı iş kayıtlarında sahtecilik yaptığı iddiasıyla ilgili davada 34 ayrı suçlamadan mahkum edildi. 30 Mayıs’taki mahkeme kararının ardından akıllara Trump’ın seçimlere katılıp katılamayacağı sorusu geldi. ABD’deki yasalara göre Trump’ın önünde böyle bir engel yok. Hatta ülkeyi hapisten bile yönetebilir. Temmuz ayındaki Cumhuriyetçi Parti kurultayından birkaç gün önce Trump’ın alacağı cezanın belli olacağı duruşma gerçekleşecek.
Trump’ın mahkeme üyelerini topa tutan açıklamalarının ardından Beyaz Saray’dan “hukukun üstünlüğü” vurgulu bir açıklama geldi. Trump’ın olası bir seçim zaferinde yargıya karşı rövanşist bir tutum sergileyeceği neredeyse herkes tarafından beklenen bir ihtimal. Joe Biden ise yaptığı açıklamada “hiç kimsenin hukukun üstünde olmadığını” ifade ederek bağımsız yargıya saygı ve güvenini bildirdi.
ABC News/Ipsos tarafından yapılan ankete göre Amerikalıların yarısı Trump hakkında verilen kararın doğru olduğunu ve Trump’ın 2024 seçimlerinde aday olmaması gerektiğini düşünüyor. Mahkeme kararının Trump’ın meşruiyetini sarstığı tartışmasız bir gerçek, ancak adaydan ötürü sandığı boykot etmeyi düşünen Cumhuriyetçi seçmeni de Trump’ın arkasında konsolide etmesi olası bir durum.
Louisiana’da Kürtaj Krizi
Louisiana eyaletinin Cumhuriyetçi Valisi Jeff Landrey, 24 Mayıs’ta bazı kürtaj ilaçlarını “kontrollü tehlikeli maddeler” olarak sınıflandıran bir yasa tasarısını imzaladı. Böylece bu ilaçlar narkotiklerle aynı kapsama alınmış oldu. 2022’de Roe v. Wade kararının bozulmasının ardından kürtaj karşıtı cephede başı çeken eyaletlerden Louisiana Valiliği, katı muhafazakar duruşunda ısrarlı görünüyor. Cumhuriyetçilerin kadın hakları bakımından sınıfta kalan bu tavrı seçimlerde son derece belirleyici bir etkiye sahip olacak. Demokrat siyasetçilerin 2024 seçimlerini topluma bir “özgürlükler referandumu” gibi sunmasının altında da bu neden yatıyor.
Biden ve Trump Karşı Karşıya
2024 Başkanlık Seçimlerinde karşı karşıya gelecek olan iki rakip, ilki 27 Haziran’da CNN’in, ikincisi de 10 Eylül’de ABC’nin moderatörlüğünü yaptığı münazaralarda kozlarını paylaşacak. Münazaralarda Trump hakkında verilen mahkumiyet kararından Joe Biden’ın oğlu Hunter Biden hakkında açılan davalara, kürtaj hakkından hükümetin Ukrayna ve İsrail politikalarına kadar pek çok meselenin tartışılması bekleniyor.
Bu karşılaşmanın özellikle kararsız seçmen üzerinde etkili olacağı tartışılıyor. Nitekim ABD’de kritik eyaletler olarak belirtilen Pensilvanya, Florida, Nevada ve Arizona gibi birkaç eyalet seçimlerde son derece belirleyici bir pozisyona sahip. Seçimlerde mevcut delege sistemindeki “winner takes all (kazanan hepsini alır)” prensibinden ötürü bu eyaletler gibi partilerin birbirine yakın oya sahip olduğu yerlerde bir kişinin oyu bile hayati öneme sahip.
Unutmamak gerekir ki 2000 Başkanlık Seçimlerinde Demokrat aday Al Gore, Florida eyaletinde yalnızca 537 kişilik oy farkıyla eyaletteki 25 delegenin tamamını kaybetmiş ve böylece Cumhuriyetçi aday George W. Bush’a başkanlık yolu açılmıştı.
Özetle
Kısaca 2024 Mayıs ayı ABD’de pek çok önemli gelişmenin yaşandığı bir ay oldu. İlk defa bir ABD Başkanı’nın görevde değilken hüküm giymesi bu aya en damga vuran gelişme iken İsrail Hükümeti’nin uyguladığı politikaların ABD’deki seçim süreci üzerinde ne kadar etkili olabildiğine bu ay bir kere daha tanıklık ettik. ABD’yi yoğun gündemlerle dolu bir yaz bekliyor. Ardından da Amerikan halkı gelecek dört yılını kime emanet edeceğini oylayacak. Hep beraber bu sürecin yakından takipçisi olacağız.
Kaynakça
- https://edition.cnn.com/2024/05/24/politics/louisiana-abortion-drugs-controlled-substances-law/index.html#:~:text=Louisiana%20Republican%20Gov.%20Jeff%20Landry,category%20as%20narcotics%20and%20depressants.
- https://abcnews.go.com/Politics/plurality-americans-trumps-guilty-verdict-correct-hush-money/story?id=110744698
- https://www.cbc.ca/news/world/israel-nikki-haley-finish-them-1.7218504
- https://edition.cnn.com/2024/05/30/politics/what-happens-now-trump-felony/index.html
- https://edition.cnn.com/2024/05/31/politics/biden-middle-east-remarks/index.html